Fizjoterapia w niestabilności odcinka lędźwiowego
Fizjoterapia stosowana w niestabilności odcinka lędźwiowego jest procesem długotrwałym, wymagającym kompleksowego podejścia. Dobór odpowiednich ćwiczeń musi być indywidualnie dopasowany do każdego pacjenta. Każdy chory oprócz podstawowego schorzenia ma również inne choroby współistniejące. Wprowadzone ćwiczenia w żaden sposób nie mogą pogłębiać innych schorzeń. Może to w perspektywie czasu mieć duży wpływ na wydłużenie procesu usprawniania.
Częstotliwość fizjoterapii jest uzależniona od stopnia zaawansowania niestabilności. Zazwyczaj powinna być wykonywana trzy–pięć razy w tygodniu. W tym procesie stosuje się zabiegi fizykoterapeutyczne połączone z ćwiczeniami oraz specjalistycznym masażem.
W kompleksowym usprawnianiu należy wspomagać się również odpowiednią farmakoterapią. W perspektywie czasu wspomaga ona wydatnie proces fizjoterapeutyczny.
Wskazane jest, aby pacjent korzystał ze specjalistycznych ćwiczeń w formie ambulatoryjnej pod czujnym okiem fizjoterapeuty. Część ćwiczeń powinna być powtarzana przez pacjenta w warunkach domowych. Dlatego w tym względzie bardzo ważna jest edukacja zdrowotna. Każde z zaordynowanych ćwiczeń należy wykonywać dokładnie w pełnym możliwym zakresie ruchu.
Czas trwania: zazwyczaj od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy (czas usprawniania w dużej mierze jest uzależniony od poczynionych postępów).
Główne cele:
- działanie przeciwzapalne,
- działanie przeciwbólowe,
- zapobieganie przykurczom,
- utrzymanie odpowiedniego zakresu ruchomości,
- przywrócenie właściwych wzorców ruchowych,
- systematyczne zwiększanie siły mięśniowej,
- systematyczne zwiększanie wytrzymałości mięśniowej,
- działanie edukacyjne,
- postępowanie profilaktyczne.
Fizykoterapia:
- laser (8–10 J/cm2, długość fali 800–950 nm, czas 7 min) – zdj. 1,
- pole magnetyczne (5–10 mT, 30–50 Hz, impuls prostokątny, czas 20 min),
- krioterapia miejscowa (czas 3 min),
- sollux (czas 15 min) – zdj. 2,
- elektrostymulacja (czas 15 min),
- ultradźwięki (czas 7 min) – zdj. 3,
- prądy, np. interferencyjne (czas 20 min).
Kinezyterapia:
- ćwiczenia czynno-bierne (czas 15 min),
- ćwiczenia czynne wolne (czas 15 min),
- ćwiczenia wzmacniające (czas 10–15 min),
- ćwiczenia ogólnousprawniające (czas 15 min) – zdj. 4A–B,
- ćwiczenia rozciągające (czas 5 min),
- ćwiczenia stabilizacyjne (czas 10–15 min) – zdj. 5A–B,
- 6A–B, 7A–B, 8A–B, A–B, 10A–B, 11A–B, 12A–B, 13A–B,
- 14A–B, 15A–B, 16A–B, 17A–B,
- terapia manualna (czas 15–30 min),
- ćwiczenia przyrządowe (czas 10 min),
- ćwiczenia przywracające właściwe wzorce ruchowe (czas 15–20 min).
Formą wspomagającą może być także:
- zaopatrzenie ortopedyczne, np. pas lędźwiowy (powinien być stosowany tylko w stanach zwiększonej aktywności lub w przypadku zaostrzeniach poszczególnych objawów),
- masaż,
- ćwiczenia w wodzie.
Powyższa standaryzacja postępowania fizjoterapeutycznego jest przykładowym algorytmem postępowania usprawniającego. Istotną rolę w tym kompleksowym procesie odgrywa doświadczenie fizjoterapeuty i zaangażowanie samego pacjenta. Należy pamiętać, iż bez wzajemnej współpracy nie zostaną osiągnięte w pełni zadowalające efekty terapii. Pacjent systematycznie w domu musi wykonywać określone ćwiczenia zadane przez rehabilitanta.
Profilaktyka
W przypadku niestabilności kręgosłupa różnorodnego pochodzenia bardzo ważną rzeczą jest odpowiednie postępowanie profilaktyczne. Mała aktywność fizyczna w życiu zarówno zawodowym, jak i prywatnym negatywnie wpływa na organizm. Taki stan rzeczy w dużej mierze może prowadzić do opisywanego schorzenia. Odpowiednio dostosowany ruch pod każdą postacią pozytywnie wpływa na stan funkcjonalny całego kręgosłupa. Dlatego w tym przypadku właściwie dobrane i dokładnie wykonywane ćwiczenia wzmacniają mięśnie przykręgosłupowe i powodują zwiększenie stabilizacji kręgosłupa. Należy symetrycznie wzmacniać nie tylko mięśnie grzbietu, ale również mięśnie brzucha. Tak wzmocnione i uelastycznione mięśnie wraz z odpowiednio działającym aparatem więzadłowym zapewnią właściwą ruchomość kręgosłupa, która w perspektywie czasu zmniejszy ryzyko lub całkowicie rozwiąże problem niestabilności.
Kolejnym ważnym elementem kompleksowej profilaktyki jest utrzymanie odpowiedniej masy ciała. Właściwie zbilansowana dieta zapewni prawidłowe odżywienie oraz nawodnienie tkanek organizmu. Oprócz tego, że należy się zdrowo odżywiać, trzeba dostarczać organizmowi szereg witamin i soli mineralnych. W razie poważnych problemów z utrzymaniem odpowiedniej wagi ciała wskazane są specjalistyczne konsultacje dietetyczne. Podczas takiej wizyty dietetyk ustali indywidualne menu mające w dużej mierze uwzględniać dobową ilość spożywanych kalorii. Odpowiednia dieta powinna być również dostosowana do chorób aktualnie współistniejących, aby nie powodować zaostrzenia objawów innych schorzeń, które pośrednio lub bezpośrednio mogłyby negatywnie wpływać na opisywaną niestabilność kręgosłupa.
Podsumowanie
Siedzący tryb życia oraz niewłaściwa aktywność fizyczna w dużym stopniu przyczyniają się do powstania wielu schorzeń. Kręgosłup ze względu na swoje umiejscowienie i skomplikowaną budowę anatomiczną jest narażony na liczne choroby lub urazy. Często spotykana jest niestabilność odcinka lędźwiowego. W takim przypadku wprowadzenie odpowiedniego leczenia jest sprawą kluczową. Po postawieniu diagnozy należy bezzwłocznie wprowadzić odpowiednie postępowanie fizjoterapeutyczne. Zważywszy na rodzaj dolegliwości związanych z omawianym schorzeniem, proces szeroko pojętego usprawniania będzie dosyć długi. Sukces wprowadzonej terapii przynosi kompleksowa współpraca pomiędzy lekarzem, fizjoterapeutą i samym zainteresowanym. A jak nie od dzisiaj wiadomo, odpowiednia sprawność fizyczna wpływa pozytywnie na cały organizm.
Piśmiennictwo:
- Gołąb B. Podstawy anatomii człowieka. Podręcznik dla studentów. Wyd. 2. PZWL. Warszawa 2000, 2005.
- Bochenek A., Reicher M. Anatomia człowieka. T. 1. PZWL. Warszawa 1990.
- Woźniak W. Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Wyd. 2. Urban & Partner. Wrocław 2003.
- Ignasiak Z., Janusz A., Jarosińska A. Anatomia człowieka. T. 1. AWF Wrocław. Wrocław 2002.
