Rehabilitacja kardiologiczna na przykładzie postępowania w przewlekłej niewydolności serca

Podłożem efektywności rehabilitacji kardiologicznej jest nie tylko poprawa wydolności fizycznej, pozytywna korekta czynników ryzyka chorób oraz poprawa parametrów jakości życia, lecz również zmniejszenie śmiertelności z powodu przyczyn sercowych w stopniu porównywalnym do innych nowoczesnych metod terapii. Duża skuteczność rehabilitacji została potwierdzona także u chorych podwyższonego ryzyka z niewydolnością serca oraz depresją. Obecnie rehabilitacja kardiologiczna jest dziedziną z dorobkiem naukowym pozwalającym na zredagowanie zasad postępowania, które mogą stać się powszechnie przyjęte i stosowane w programach leczniczych i usprawniających [1, 2].

Tempo życia, niezdrowa dieta, wysoki poziom stresu – to tylko kilka z czynników zwiększających ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Coraz powszechniejsze choroby cywilizacyjne (m.in. nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa) przyczyniają się do rosnącego nacisku na profilaktykę wtórną oraz rehabilitację. Obecnie w największym stopniu dąży się do zmniejszenia śmiertelności, jednak celem profilaktyki wtórnej jest także zapobieganie nawrotom choroby oraz powtórnym epizodom kardiologicznym. Rehabilitacja natomiast, wg definicji Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO): „jest kompleksowym i skoordynowanym stosowaniem środków medycznych, socjalnych, wychowawczych i zawodowych w celu przystosowania chorego do nowego życia i umożliwienia mu uzyskania jak największej sprawności” [3, 4].

W przypadku osób cierpiących na choroby układu sercowo-naczyniowego najistotniejsza w programie rehabilitacyjnym jest jego kompleksowość. Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna (KRK) opiera się na holistycznej opiece nad chorym prowadzonej przez interdyscyplinarny zespół, w którego skład wchodzą: lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta, psycholog, dietetyk oraz socjolog. Wśród podstawowych zasad KRK należy wyróżnić:

• jak najszybsze rozpoczęcie rehabilitacji,
• ciągłą kontynuację usprawniania,
• rehabilitację prowadzoną wieloetapowo,
• indywidualne dostosowanie programu terapeutycznego do pacjenta i stosowanie metod rehabilitacji w pełni akceptowanych przez pacjenta i otoczenie [1, 5, 6].

Rehabilitacja kardiologiczna powinna być wprowadzona możliwie jak najszybciej. Możliwy jest podział KRK na okres wczesnej rehabilitacji (w jego skład wchodzi etap I i etap II) oraz okres późnej rehabilitacji (etap III; tab. 2).