Rehabilitacja lecznicza a prawa pacjenta do świadczeń gwarantowanych

Przepisy ustawowe gwarantują pacjentowi określone świadczenie gwarantowane w określonym standardzie. W związku z czym pacjent, decydując się na skorzystanie ze świadczeń finansowanych ze środków publicznych, godzi się na standard świadczeń gwarantowanych uregulowanych przepisami odpowiednich rozporządzeń. Należy jednak pamiętać, że w każdym przypadku zgoda pacjenta na działanie medyczne stanowi wymóg niezbędny przy udzielaniu wszelkich świadczeń zdrowotnych. 

Kategorie praw pacjenta

W polityce zdrowotnej tradycyjnie wyróżnia się dwie kategorie praw pacjenta. Pierwsza kategoria praw to prawa o charakterze społecznym. Rozpatrywana jest w relacji pacjent – państwo (władza publiczna). Prawa te zobowiązują państwo do podejmowania odpowiednich środków dla zapewnienia równego dostępu do opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (pozytywne zobowiązania państwa). Państwo jest zobowiązane do dostarczania opieki zdrowotnej właściwej jakości, o której świadczą zarówno optymalne standardy technologiczne, jak i jakość stosunków międzyludzkich pomiędzy pacjentami a osobami świadczącymi opiekę zdrowotną. Celem tych praw jest likwidacja wszelkich dyskryminacji i barier w dostępności do świadczeń zdrowotnych. Wyrazem tych relacji są przede wszystkim zobowiązania wynikające z prawa do ochrony zdrowia. Współcześnie nie ma już wątpliwości, że prawo do ochrony zdrowia obejmuje swoim zasięgiem uprawnienia negatywne – ochrona życia czy zakaz prowadzenia eksperymentów badawczych bez zgody pacjenta, jak i pozytywne – zakaz prowadzenia przez państwo polityki zdrowotnej ograniczającej równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej dla ludności.

Gwarancje ochrony praw pacjenta

W polskim ustawodawstwie prawa pacjenta są zagwarantowane w:

• ustawie z dnia 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
• ratyfikowanych umowach międzynarodowych,
• ustawach,
• aktach wykonawczych.

1. Koncepcja praw pacjenta według ONZ

W „europejskiej przestrzeni prawnej” państw Unii Europejskiej kształtowanie koncepcji praw pacjenta należy do Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), Rady Europy i Wspólnoty Europejskiej. Działalność tych instytucji w kształtowaniu normatywnej ochrony praw człowieka jest niezależna, ale jednocześnie można zauważyć ich wzajemne oddziaływanie na siebie. Akty prawne przyjęte w systemie ONZ są inspiracją normatywną dla postanowień traktatów regionalnych, a większość uchwalonych traktatów szczegółowych została przyjęta przez państwa członkowskie Rady Europy i Wspólnot Europejskich. Natomiast Rada Europy jest źródłem inspiracji dla Wspólnot Europejskich, które uznają jej historyczny i merytoryczny priorytet w dziedzinie ochrony praw człowieka. Wymienione organizacje zajmują się kształtowaniem standardów praw pacjenta na podstawie dokumentów o charakterze niewiążącym, mających charakter moralno-polityczny, które nie podlegają ratyfikacji i nie stanowią części wewnętrznego systemu prawa polski...