Człowiek w ciągu dnia wykonuje bardzo dużo czynności, zwłaszcza kończynami górnymi. Ich właściwe funkcjonowanie odgrywa wiodącą rolę w życiu zarówno prywatnym, jak i zawodowym.
REKLAMA
Anatomia stawu barkowego
Obręcz barkowa ma największy zakres ruchu ze wszystkich stawów [1]. Staw barkowy łączy kończynę górną z tułowiem. Opisywana struktura składa się z wielu elementów, które biorą udział w ruchu barku. Do składowych anatomicznych stawu barkowego zalicza się m.in. stawy: mostkowo-obojczykowy, barkowo-obojczykowy i ramienny.
Staw mostkowo-obojczykowy
Staw ten łączy obojczyk z klatką piersiową. Powierzchnie stawowe stawu mostkowo-obojczykowego są utworzone przez koniec mostkowy obojczyka i wcięcie obojczykowe mostka wraz z przylegającą doń częścią chrząstki pierwszego żebra. Ukształtowanie powierzchni stawowych jest osobniczo ogromnie zmienne; również obustronnie jest ono różne, przy czym u osób praworęcznych po stronie prawej jest zwykle silniej wymodelowane. Obie powierzchnie są zazwyczaj siodełkowate: główka stawowa obojczyka jest bardzo wypukła w płaszczyźnie czołowej i niezbyt silnie wklęsła w płaszczyźnie strzałkowej. Budowa siodełkowata na obojczyku często w ogóle nie jest zaznaczona lub jest zaznaczona bardzo słabo.
Panewka stawowa na mostku częściej i wyraźniej wykazuje budowę siodełkowatą. Tutaj wypukłość leży w płaszczyźnie strzałkowej, zaś wklęsłość w płaszczyźnie czołowej. Obie powierzchnie nie są więc do siebie dokładnie dostosowane. Są one pokryte chrząstką włóknistą, w różnych miejscach o bardzo różnej grubości (0,5–3 mm).
Główka stawowa jest znacznie większa niż panewka i przekracza ją nie tylko ku tyłowi, zwężając tym samym górny otwór klatki piersiowej, ale również do przodu i ku górze, dlatego pod wpływem ciśnienia powietrza skóra zostaje wpuklona między oba końce mostkowe obojczyków powyżej wcięcia szyjnego mostka i wytwarza dół szyjny.
Między obiema powierzchniami stawowymi znajduje się krążek stawowy, który jest pozostałością episternum niższych zwierząt. Poprzez torebkę stawową przyczepia się on u góry do obojczyka, a u dołu do mostka i chrząstki pierwszego żebra. Krążek ten tak samo jak chrząstka powierzchni stawowych jest zbudowany z chrząstki włóknistej, w różnych miejscach o różnej grubości (3–6 mm). Między obiema kostnymi powierzchniami stawowymi, panewką mostka i główką obojczyka jest więc włączona masa chrzęstna mniej więcej centymetrowej grubości. Z wiekiem często chrząstka w większym lub mniejszym stopniu zanika. Krążek stawowy dzieli jamę stawową na dwie odrębne komory, część górno-boczną i dolno-przyśrodkową. Jego zadanie polega na dostosowaniu do siebie obu powierzchni stawowych; poza tym dzięki swej sprężystości bardzo łagodzi on siłę uderzenia w okolicy stawu ramiennego.
Torebka stawowa jest luźna, ale bardzo gruba i odporna na rozerwanie. Jest ona dokoła silnie wzmocniona przez więzadła z wyjątkiem kąta przednio-dolnego. Torebka przyczepia się do kości wzdłuż granic powierzchni stawowych. Błona maziowa torebki, przedzielona krążkiem stawowym, tak samo jak jama stawowa występuje w dwóch odcinkach: część górno-boczna worka maziowego jest większa niż część dolno-przyśrodkowa.
Więzadła stawu mostkowo-obojczykowego są tak silne, że wywichnięcia mostkowego końca obojczyka są bardzo rzadkie w stosunku do częstych złamań tej kości [2].
Wyróżnia się następujące więzadła:
- Więzadło mostkowo-obojczykowe przednie i tylnie – biegnie w postaci silnych pasm nieco rozbieżnie na przedniej i tylnej powierzchni torebki stawowej od końca mostkowego obojczyka ku dołowi i przyśrodkowo do górnej części rękojeści mostka. Więzadło mostkowo-obojczykowe przednie jest przykryte częścią mostkową mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, więzadło tylne – mięśniem mostkowo-gnykowym i mostkowo-tarczowym. Więzadła te wzmacniają torebkę stawową i hamują nadmierne ruchy obojczyka do przodu i do tyłu.
- Więzadło międzyobojczykowe – wraz z kośćmi nadrostkowymi odpowiada części episternum. Jest to więzadło nieparzyste, od góry wklęsłe, rozpięte między przyśrodkowymi końcami obu obojczyków. Biegnie poprzecznie przez wcięcie szyjne, łącząc się luźną tkanką łączną z jego brzegiem; jego włókna częściowo przyczepiają się również do krążka stawowego. Więzadło to leży bliżej powierzchni tylnej mostka; od przodu jest pokryte skórą i mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym, od tyłu – mięśniem mostkowo-tarczowym. Hamuje ono ruchy obojczyka ku dołowi i w tym położeniu jest szczególnie wyczuwalne.
- Więzadło żebrowo-obojczykowe – jest kształtu równoległobocznego, biegnie jako bardzo silne pasmo składające się z dwóch warstw od górnego brzegu pierwszej chrząstki żebrowej skośnie ku górze i bocznie do wycisku więzadła żebrowo-obojczykowego na powierzchni dolnej obojczyka. Pomiędzy obiema warstwami znajduje się kaletka maziowa. Więzadło to od przodu pokrywa ścięgno mięśnia podobojczykowego, od tyłu graniczy ono z ...
