Staw krzyżowo-biodrowy
propozycja terapii

Do czynników zaburzających funkcjonowanie stawów krzyżowo-biodrowych zalicza się:    

• stan zapalny – jest on przeważnie konsekwencją nagłego urazu lub długotrwałego przeciążenia (zarówno dynamicznego, jak i statycznego), dochodzi wówczas do silnego naciągnięcia więzadeł lub do wzmożonego napięcia struktur więzadłowych;
• zmiany zwyrodnieniowe – wskutek zmian dochodzi do uszkodzenia chrząstki wyściełającej powierzchnie stawowe na kości biodrowej i krzyżowej;
• patologiczne zmiany w obrębie kości krzyżowej – przeważnie dotyczą braku zrostu pomiędzy kręgami na jednym lub więcej poziomach, zaburzony zrost kości krzyżowej (zrost kości ma miejsce w rozwoju wewnątrzmacicznym) wpływa na nieprawidłowe wykształcenie stawu krzyżowo-biodrowego;
• zaburzenia struktur stabilizujących: hipomobilność – stan, gdy napięcie tkanek okołostawowych jest wzmożone i uniemożliwia prawidłową ruchomość stawu; 
• zaburzenia struktur stabilizujących: hipermobilność – stan rozciągnięcia więzadeł, które nie spełniają swojej funkcji stabilizacyjnej, wówczas ruch w stawie przekracza prawidłowe zakresy;
• ciąża – podczas ciąży stawy krzyżowo-biodrowe przechodzą zmiany związane z wydzielaniem hormonów, które wpływają na rozluźnianie tkanki łącznej, co ma ułatwić poród poprzez zwiększoną elastyczność struktur;
• nieprawidłowa postawa ciała w statyce i dynamice – wpływa przeciążająco na stawy krzyżowo-biodrowe [2–4].

Dysfunkcje stawu krzyżowo-biodrowego można podzielić na zaburzenia związane z:

• ograniczeniem ruchomości w stawie (staw zablokowany) – jedna z kości biodrowych przemieszcza się (ulega skręceniu) w kierunku do przodu i powoduje zablokowanie kości w nieprawidłowej pozycji, napięcie torebki stawowej i uniemożliwienie ruchu w segmentach kręgosłupa znajdujących się powyżej,
• nadmierną ruchomością w stawie, 
• niestabilnością, często połączoną z wtórną kompresją powierzchni stawowych [5, 6].

Wnikliwe badanie osteopatyczne pozwala wskazać rodzaj zaburzenia i jego postać. 

Postępowanie w przypadku dysfunkcyjności stawu krzyżowo-biodrowego zależne jest od przyczyny zaburzeń [7–10]:

Staw zablokowany – pierwszą czynnością jest odblokowanie stawu przez techniki manualne, następnie należy wprowadzić ćwiczenia utrzymujące zakres ruchu w zablokowanym dotąd kierunku.

Staw niestabilny – istotna jest praca z określonymi grupami mięśniowymi w celu poprawy stabilizacji stawu krzyżowo-biodrowego. Zazwyczaj potrzebne jest również wspomaganie stabilności miednicy pasem miedniczym. W przypadku zwiększonej ruchomości/niestabilności przyczyną bólu może być osłabienie mięśni pośladkowych oraz dwugłowego uda i sztywność mięśni biodrowo-lędźwiowych, które stabilizują kręgosłup i miednicę. Wskazane jest:

• wzmocnienie mięśni pośladkowych i dwugłowych ud,
• skorygowanie dysfunkcji stawu (chiropraktyka/terapia manualna),
• rozciąganie mięśni biodrowo-lędźwiowych,
• zachowanie odpowiedniej ruchomości bioder.

Staw niestabilny skompresowany – należy doprowadzić do odbarczenia powierzchni stawowych poprzez osteopatyczne techniki manualne, a następnie wprowadzić leczenie jak w przypadku niestabilności stawu krzyżowo-biodrowego. Wskazane są:

• relaksacja nadmiernie napiętych grup mięśniowych,
• wzmacnianie mięśni głębokich obręczy miedniczej.

Zabiegi z zakresu terapii manualnej mają na celu odtworzenie ruchu stawowego (mobilizacje, manipulacje), zmniejszenie patologicznego napięcia w obrębie struktur miednicy oraz dążenie do równowagi mięśniowej (techniki poizometrycznej relaksacji mięśni – PIR). Praca na tkankach miękkich obejmuje poprawę elastyczności tkanek obkurczonych oraz wzmocnienie tkanek osłabionych [11, 12]. 

W przypadkach zaawansowanych zmian i dolegliwości bólowych czasami konieczne jest wprowadzenie farmakoterapii o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym [12].

Manualne odbarczenie stawu krzyżowo-biodrowego prawego

Pacjent leży na lewym boku przodem do terapeuty. Noga prawa ugięta w stawie biodrowym (pod kątem prostym) i kolanowym spoczywa na leżance przed nogą lewą, noga lewa wyprostowana. Lewa dłoń terapeuty położona w okolicy prawego guza kulszowego, prawa dłoń spoczywa na prawym barku pacjenta (zdj. 1).
Poleca się pacjentowi wykonanie wdechu. Podczas głębokiego wydechu terapeuta jedną ręką stabilizuje ba...