Dlaczego prawidłowa modulacja sensoryczna jest tak ważna? W jaki sposób wpływa na rozwój psychoruchowy w pierwszych latach życia?

Co to jest modulacja sensoryczna? 

Twórcą metody integracji sensorycznej była dr A. Jean Ayres – doktor psychologii wychowawczej oraz terapeuta zajęciowy i wykładowca akademicki. Jako pracownik kliniczny badający zachowania dzieci i dorosłych z różnymi niepełnosprawnościami fizycznymi i umysłowymi zauważyła, jak ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju psychoruchowego ma stymulacja wielozmysłowa. Na podstawie badań naukowych i obserwacji swoich pacjentów stworzyła teorię i metodykę terapii integracji sensorycznej. Według Jean Ayres „integracja sensoryczna to taka organizacja bodźców, która umożliwia ich późniejsze wykorzystanie. Nasze zmysły dostarczają nam informacji dotyczących stanu fizycznego naszych ciał i środowiska, które nas otacza. Bodźce wpływają do mózgu niczym strumienie do jeziora. W każdej sekundzie do naszych mózgów docierają niezliczone bodźce sensoryczne – nie tylko z uszu i oczu, ale też z każdego miejsca w ciele. Posiadamy wtedy specjalny zmysł, który wyczuwa przyciąganie ziemskie i ruch naszych ciał w stosunku do ziemi”.
 

Aby proces modulacji sensorycznej odbywał się prawidłowo, potrzebna jest dobra komunikacja między zmysłami a mózgiem. Mózg odbiera, analizuje, porządkuje wszystkie informacje, które do niego docierają ze zmysłów smaku i powonienia, wzroku, słuchu, dotyku, ruchu, orientacji ciała w przestrzeni. Po selekcji informacji wybiera to, co jest najistotniejsze w danym momencie, aby odpowiedź organizmu była adekwatna do danej sytuacji. Jeżeli następuje zaburzenie na poziomie komunikacji zmysły–mózg, pojawiają się trudności, które wpływają na jakość życia danej osoby.

Rodzaje zmysłów, którymi odbierane są bodźce z otoczenia

Najbardziej podstawowymi i najwcześniej rozwijającymi się zmysłami są zmysły czucia: dotyku, propriocepcji i przedsionkowy. Następnie wzrok, słuch, smak i powonienie.
Zmysł czucia można podzielić ze względu na usytuowanie receptorów w ciele człowieka. Wyróżnia się czucie powierzchowne (eksteroceptywne), głębokie (proprioceptywne) oraz czucie bólu i temperatury. Receptory czucia dotyku, bólu i temperatury znajdują się w warstwach skóry, natomiast receptory czucia głębokiego są umiejscowione w mięśniach, więzadłach, stawach, ścięgnach i błędniku. Receptory proprioceptywne to inaczej receptory kinestetyczne, ponieważ odpowiadają za odczucie ruchu, położenie ciała, ciężar i siły na nie działające.

Dotyk

Zmysł dotyku rozwija się już ok. piątego tygodnia życia płodowego, gdy pojawiają się pierwsze komórki skóry. Działa on na zasadzie prymitywnych łuków odruchowych. W tym czasie płód zaczyna reagować na dotyk – cofa drażnioną część ciała. Wrażliwość na ból pojawia się przed trzecim trymestrem ciąży (jest to zauważalne podczas inwazyjnych zabiegów), a najintensywniej rozwija się w pierwszym miesiącu życia dziecka. 
Ze względu na stałą temperaturę wód płodowych w łonie matki odczuwanie zmiany temperatury pojawia się dopiero po porodzie. 
Dojrzewanie układu proprioceptywnego rozpoczyna się w podobnym czasie jak dotyku – ok. piątego tygodnia ciąży. Pierwsze zauważalne ruchy, działające na zasadzie łuków odruchowych z receptorów czuciowych do synaps nerwowo-mięśniowych, powodują skurcz włókien mięśniowych, przez co zauważa się aktywność ruchową, i jednocześnie stymulację układu proprioceptywnego.
Po urodzeniu dziecko odbiera głównie bodźce dotykowe i analizuje je w układzie nerwowym. To pierwszy układ sensoryczny, dzięki któremu może komunikować się ze światem. Noworodek bada wszystko dotykiem.

Zmysł równowagi

Układ przedsionkowy to inaczej zmysł równowagi. Znajduje się on w uchu wewnętrznym wraz z narządem słuchu. Kształtuje się...