Osteopatia trzewna. Wątroba

Wpływ układu trzewnego na funkcjonowanie ciała: neurologia, naczynia i emocje

Na połączenia układu trzewnego z somatycznym wpływa kilka rodzajów czynników – neurologiczne, naczyniowe i emocjonalne. Neurologiczne – poprzez unerwienie wielosegmentowe narządów wewnętrznych, bezpośredni ucisk i wspólne przewodzenie informacji drogami nerwowymi. Przykładem może być rzutowanie dolegliwości (bólu, napięcia) do prawego barku przez wątrobę w mechanizmie przeniesienia bodźca poprzez nerw przeponowy do okolicy unerwienia C3–C5. Narządy wewnętrzne powodują napięcie mięśni przykręgosłupowych, dysfunkcje stawowe oraz blokady ruchomości żeber. Poprzez bezpośrednie sąsiedztwo narządów i ich powiązania więzadłowe oraz naczyniowe organy mogą pociągać się lub wzajemnie uciskać, np. napieranie przepony na narządy znajdujące się pod nią (wątrobę, żołądek). Czynniki naczyniowe – długotrwałe napięcie mechaniczne tkanek niekorzystnie wpływa na ukrwienie, odżywienie i dotlenienie, a co za tym idzie – na prawidłowe funkcjonowanie innych struktur. Oddziaływanie emocjonalne – wpływ sfery emocjonalnej na dysfunkcję narządów wewnętrznych oraz napięcie w układzie mięśniowo-szkieletowym, np. wątroba jako organ związany z uczuciem gniewu. 

Wątroba

Wątroba jest organem pokrytym otrzewną, z wyjątkiem „pola nagiego”, które jest bezpośrednio połączone z przeponą. Znajduje się pod prawym łukiem żebrowym, w nadbrzuszu oraz częściowo pod lewym łukiem żebrowym. Zbudowana jest z czterech różnej wielkości płatów – prawego, lewego, czworobocznego (pomiędzy pęcherzykiem żółciowym a więzadłem obłym) oraz ogonowego (w okolicy żyły głównej dolnej). Przepływ krwi przez wątrobę wynosi ok. 1,5 litra minutę. 

Wątroba, nazywana organem żylnym, jest bardzo unaczyniona, ponieważ dociera do niej krew z całej jamy brzusznej. Problemy i dysfunkcje wątroby powodują zastoje żylne. Krew drenowana do wątroby poprzez żyłę wrotną uchodzi ze śledziony, żołądka, trzustki, jelit i przełyku.

Zwiększenie ciśnienia w systemie żylnym wątroby spowodowane jej przewlekłą niewydolnością lub dysfunkcją zwiększa ciśnienie w innych żyłach i powoduje odprowadzenie krwi do innych żył. Krew żylna odchodzi do okolicy rozworu przełykowego, co powoduje refluks, a z czasem żylaki przełyku. Krew znajduje także odejście w kierunku odbytu, powodując hemoroidy (żylaki odbytu). Zastoje żylne w okolicy odbytu przyczyniają się do powstania dolegliwości ze strony stawu krzyżowo-biodrowego czy odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.      

Wątroba unerwiona jest: 

• współczulnie – układ nerwowy od T7 do T10 przez nerw trzewny większy i mniejszy, 
• przywspółczulnie – nerw błędny,
• czuciowo – torebka wątroby jest unerwiona przez nerw przepony C3–C5. 

Podczas wdechu wątroba porusza się w kierunku brzusznym i doogonowym i pozostaje pod wpływem przepony i żołądka. 

Relacje topograficzne wątroby

• Powierzchnia przeponowa (na wysokości 9.–12. żebra), powiązania z opłucną, płucami i sercem. 
• Powierzchnia trzewna:

• zgięcie wątrobowe jelita grubego, 
• prawa część jelita grubego poprzecznego, 
• głowa trzustki, 
• dwunastnica część I i II, 
• odźwiernik, 
• sieć mała do żołądka,
• prawa nerka, prawe nadnercze.

• Powierzchnia tylna: 

• przepona, żyła główna dolna, kręgosłup, 
• prawe nadnercze, prawa nerka, 
• przełyk. 

• Powierzchnia brzuszna: 

• więzadło obłe, więzadło sierpowate, 
• pęcherzyk żółciowy (doogonowo).

Czynniki prawidłowego funkcjonowania wątroby

Prawidłowe mechaniczne funkcjonowanie wątroby uzależnione jest od kilku czynników:

• zdrowej opłucnej i płuc,
• elastyczności i napięcia przepony,
• elastyczności powiązań więzadłowych, 
• sprężystości samej wątroby,
• prawidłowej pozycji podprzeponowej,
• elastyczności naczyń żylnych wątroby,
• zdrowego serca,
• kręgosłupa wolnego od dysfunkcji, 
• zdrowych nawyków żywieniowych.

Bezpośrednie powiązania wątroby:

• więzadło trójkątne prawe – łączy ją z przeponą,
• więzadło wieńcowe wątroby – łączy ją z przeponą,
• więzadło trójkątne lewe – łączy ją z przeponą,
• więzadło sierpowate – przepona, przednia ściana brzucha,
• sieć mniejsza (więzadło wątrobowo-żołądkowe oraz wątrobowo-dwunastnicze łączy z żołądkiem, dwunastnicą, brzuszną częścią przełyku; występuje tu połączenie z przewodem żółciowym wspólnym, tętnicą wątrobową oraz żyłą wrotną), 
• więzadło wątrobowo-nerkowe – powięź idąca do prawej nerki,
• więzadło wątrobowo-okrężnicze – łączy się z zagięciem wątrobowym okrężnicy (jelita grubego).

Dolegliwości związane z dysfunkcją wątroby

Wśród najczęstszych dolegliwości związanych z dysfunkcją wątroby wymienia się:

• dysfunkcje C4–C5 – jednostronnie lub obustronnie,
• dysfunkcje prawego barku,
• dysfunkcje prawej łopatki,
• dysfunkcje żeber i stawów żebrowo-poprzecznych na wysokości Th7–Th10 po prawej stronie,
• dysfunkcje okolicy Th7–Th10,
• dysfunkcje C0–C1 po prawej stronie,
• bóle głowy,
• bóle prawego oka i czołowe bóle głowy, 
• bóle karku,
• zmęczenie, złe samopoczucie,
• rwa kulszowa lewostrona poprzez powiązania z z układem moczowo-płciowym,
• rwa kulszowa prawostronna poprzez powiązania topograficzne z prawą nerką i okrężnicą wstępującą.

Inne dolegliwości związane z dysfunkcją wątroby:

• niespokojny sen,
• problemy z trawieniem u kobiet w związku z cyklem hormonalnym, 
• źle tolerowane spanie na prawym boku lub na brzuchu, 
• zaburzenia snu,
• złe trawienie, np. tłuszczów, kawy, czekolady, jajek, wieprzowiny, cebuli oraz innych,
• zwiększona wrażliwość na światło 1–2 godziny po posiłku, 
• przewlekłe zapalenie zatok,
• zapalenie dziąseł.

Podsumowanie

W podejściu funkcjonalnym system trzewny powinien być badany i leczony podobnie jak system mięśniowo-szkieletowy. W terapii ważne jest znalezienie napięć i przywrócenie harmonii pomiędzy narządami wewnętrznymi a pozostałymi strukturami ciała, funkcjonującymi zgodnie z zasadami fizjologii, anatomii oraz biomechaniki. 

Techniki manualne stosowane w terapii trzewnej mają na celu przywrócenie właściwych zależności pomiędzy funkcją i strukturą organów wewnętrznych oraz układem nerwowym, szkieletowym, mięśniowym i powięziowym. Stosuje się techniki stymulujące układ naczyniowy, limfatyczny oraz nerwowy. Zadaniem zabiegów jest rozluźnienie okolicy powięziowej danego narządu oraz zmniejszenie ciśnienia poprzez wyrównanie napięć leczonej okolicy w ujęciu lokalnym i globalnym.