Wpływ treningu psychomotorycznego na realizację zadań typu dual-task w grupie osób chorych na stwardnienie rozsiane

Do najczęściej obserwowanych objawów należą m.in. obniżenie sprawności motorycznej, obniżenie siły mięśniowej i zwiększone napięcie mięśniowe. W zakresie funkcjonowania umysłowego często stwierdza się zmniejszenie tempa procesów poznawczych, trudności z koncentracją, osłabienie pamięci świeżej oraz obniżoną fluencję słowną. Objawy poznawcze i motoryczne często współwystępują i mogą się na siebie nakładać. W efekcie osoby z stwardnieniem rozsianym mogą mieć większe niż osoby zdrowe trudności z jednoczesnym wykonywaniem czynności ruchowych i umysłowych (zadania typu dual-task). Oznacza to, że jedna lub obie czynności wykonywane są w sposób zauważalnie gorszy. Zjawisko takie nosi w literaturze nazwę interferencji poznawczo-motorycznej [1]. Interferencja poznawczo-motoryczna obliczana jest jako procent zmiany między realizacją zadania pojedynczego (motorycznego lub poznawczego) a realizacją zadania podwójnego – jednoczesne wykonywanie zadania ruchowego i operacji umysłowych. Procent zmiany jest często określany jako koszty zadania typu dual-task (dual-task costs – DTC). Zjawisko interferencji poznawczo-motorycznej tłumaczone jest na dwa sposoby.

Pierwsza teoria wykorzystuje metaforę szyjki od butelki. Zgodnie z nią poziom realizacji dwóch zadań będzie ulegał obniżeniu, jeśli oba wymagają korzystania z tych samych lub zbliżonych obwodów neuronalnych. Z kolei drugi model odwołuje się do pojęcia ogólnych zasobów uwagi. Pojemność uwagi ma w tym modelu pewną stałą ilość. Jeśli wymagania realizowanych przez jednostkę zadań przekraczają dostępne zasoby umysłowe, to poziom ich wykonania będzie spadał [2]. Oba modele zakładają przy tym, że zarówno czynności fizyczne, jak i umysłowe wymagają zaangażowania uwagi w mniejszym lub większym stopniu, przy czym osoby o wyższym poziomie niepełnosprawności mogą potrzebować większych zasobów uwagowych do realizacji zadań motorycznych.

Liczne badania wskazują na wpływ interferencji poznawczo-motorycznej na realizację zadań ruchowych w populacji osób ze stwardnieniem rozsianym [1, 3, 4]. Najczęściej sprawdza się wpływ zadań typu dual-task na parametry chodu, równowagę oraz ryzyko upadków w tej grupie chorych. Badanie przeprowadzone przez Motla i wsp. [2] dotyczyło wpływu wykonywania zadań umysłowych na parametry chodu. Uczestnicy wykonywali próby marszu w dwóch wariantach – single-task (test marszu) oraz dual-task (jednoczesny marsz i zadanie umysłowe). Badacze stwierdzili, że przy realizacji zadań typu dual-task u osób ze stwardnieniem rozsianym zmniejszała się prędkość chodu oraz długość kroku. Tempo procesów poznawczych korelowało z DTC – u osób o wyższym tempie procesów umysłowych koszty jednoczesnego wykonywania zadania motorycznego i poznawczego były mniejsze. Podobne efekty uzyskali Sosnoff i wsp. [5]. Dodatkowo przedstawili oni dane świadczące o związkach DTC z poziomem niepełnosprawności uczestników. Osoby o wyższym poziomie niepełnosprawności (wyrażonym wynikiem w skali EDSS) ponosiły wyższe koszty jednoczesnego wykonywania zadań umysłowych i motorycznych. Zjawisko interferencji poznawczo-motorycznej jest...