Poziom sprawności fizycznej a realizacja specyficznej fizjoterapii w przebiegu skoliozy idiopatycznej

Według Scoliosis Research Society o skoliozie idiopatycznej (SI) można mówić w sytuacji, w której kąt skrzywienia kręgosłupa zmierzony na zdjęciu rentgenowskim (RTG) za pomocą metody Cobba wynosi co najmniej 10° (zdj. 1). Deformacja skoliotyczna obejmuje wszystkie trzy płaszczyzny ciała: strzałkową, w której występuje zaburzenie kifozy piersiowej i/lub lordozy lędźwiowej; płaszczyznę czołową – dochodzi w niej do zgięcia bocznego kręgosłupa oraz płaszczyznę poprzeczną – w której dochodzi do rotacji kręgów [1]. 

W konsekwencji powyższych zmian, w zależności od lokalizacji oraz wielkości skrzywienia, dochodzić może do:

• zaburzenia ruchomości klatki piersiowej,
• nieprawidłowości w ruchomości stawów żebrowo-kręgowych, 
• osłabienia głównych oraz pomocniczych mięśni oddechowych, 
• płytszego oddechu,
• zwiększonej częstotliwości oddechów [2].

Wszystkie te zaburzenia mogą mieć bezpośredni bądź pośredni wpływ na funkcję układu krążeniowo-oddechowego, a co za tym idzie na sprawność oraz wydolność fizyczną [2, 3].

Sprawność i wydolność fizyczna a SkolIoza idiopatyczna

Istnieje wiele definicji sprawności fizycznej. Jednakże definicją najbliższą potrzebom pacjentów z SI wydaje się ta, która mówi, że sprawność fizyczna jest to zdolność organizmu do wykonywania czynności życia codziennego bez nadmiernego zmęczenia [4]. Wielu autorów uważa, że sprawność fizyczna jest równoznaczna z wydolnością fizyczną. Inni zaś uważają, że sprawność fizyczna jest pojęciem szerszym, a wydolność fizyczna jest jednym z jej elementów [5].

Sprawność fizyczna jest determinowana przez czynność:

• układu krążeniowo-oddechowego,
• układu mięśniowo-szkieletowego,
• układu endokrynnego [6, 7].

Zgodnie z wytycznymi towarzystwa SOSORT (Society on Scoliosis Orthopaedic and Rehabilitation Treatment) leczenie zachowawcze dzieci i młodzieży z SI obejmuje: 

Specyficzną fizjoterapię (physiotherapeutic specific exercises – PSE), której stałymi elementami są:

• edukacja pacjenta oraz jego rodziców w zakresie wyjaśnienia charakteru choroby, jej potencjalnego przebiegu oraz planu leczenia. Ważnym elementem edukacji jest także wyjaśnienie dziecku oraz rodzicom ich roli w procesie leczenia ze szczególnym podkreśleniem ich współodpowiedzialności za jego skuteczność,
• nauka trójpłaszczyznowej, czynnej korekcji postawy ciała oraz osi kręgosłupa,
• nauka przyjmowania i utrzymania skorygowanej postawy ciała i osi kręgosłupa podczas czynności dnia codziennego (activities of daily living – ADL),
• trening stabilizacyjny prowadzony w skorygowanej postawie ciała.

Leczenie gorsetowe [1, 8].

Istotne jest jednak pytanie, czy na realizację powyższych elementów może mieć wpływ poziom sprawności i wydolności fizycznej dziecka poddawanego intensywnej, specyficznej fizjoterapii? Odpowiedzią na to pytanie mogą być konsekwencje wyższego poziomu sprawności/wydolności fizycznej. Należą...