Zastosowanie sonoterapii we wspomaganiu leczenia ran przewlekłych

Leczenie ran przewlekłych wymaga zastosowania różnych metod postępowania miejscowego i przyczynowego. Znajomość skutecznych i nowoczesnych metod korzystnie wpływa na postęp procesu gojenia. Od wielu lat Europejskie Towarzystwo Leczenia Ran oraz Polskie Towarzystwo Leczenia Ran rekomendują wprowadzanie skutecznych działań medycznych, podkreślając interdyscyplinarne podejście do tego problemu [1, 2].

Należy wspomnieć, że w leczeniu ran przewlekłych poza opatrunkami zastosowanie znalazła również medycyna fizykalna. Do najpopularniejszych metod stosowanych we wspomaganiu gojenia ran należą elektrostymulacja wysokonapięciowa, stymulacja mikroprądami, sonoterapia, laseroterapia i magnetoterapia [3]. Artykuł zostanie poświęcony sonoterapii i jej znaczeniu we wspomaganiu gojenia ran przewlekłych.

Celem pracy jest zaprezentowanie doniesień naukowych dotyczących efektywności stosowania sonoterapii w leczeniu ran przewlekłych. Kryterium doboru doniesień naukowych była potwierdzona skuteczność, dostępność oraz dobra tolerancja wśród pacjentów.

Pod pojęciem sonoterapii rozumie się zastosowanie ultradźwięków o wysokiej częstotliwości (zakres MHz). Ultradźwięki stosowanie są w wielu dziedzinach medycyny, również w fizjoterapii. Metoda sonoterapii polega na zastosowaniu fali akustycznej, która po pochłonięciu przez tkankę ulega przekształceniu w ciepło. Fala ultradźwiękowa wywołuje zjawisko kawitacji, mechanizmy naprężeniowe oraz przepływy mikrostrumieniowe. Reakcje te są źródłem korzystnych procesów biologicznych [4–6].

Baker i wsp. [7] donoszą, że podłużna fala wywołuje w tkankach rytmiczne drgania cząsteczek. Megier-Humbert i wsp. [8] wykazują, że bodźce termiczne w sonoterapii stymulują wytwarzanie energii kinetycznej białek, lipidów, węglowodanów, co prowadzi do wzrostu przepuszczalności błony komórkowej. Lv i wsp. [9] zaobserwowali zwiększenie żywotności komórek i wzrost proliferacji. Błaszczak i wsp. [10] donoszą, że sonoterapia korzystnie wpływa na tworzenie nowych naczyń krwionośnych. Według Mostaffy i wsp. [11] oraz Hilla i wsp. [12] stosowanie ultradźwięków w początkowej fazie gojenia może przyspieszyć ten proces. Według autorów sonoterapia stosowana w fazie proliferacji stymuluje produkcję fibroblastów i nabłonka, przyspieszając syntezę kolagenu.

Metodyka

Stosując ultradźwięki we wspomaganiu gojenia owrzodzeń żylnych, zaleca się stosowanie niskich częstotliwości (< 100 kHz) i niskiej gęstości mocy fali (< 100 mW/cm²). National Pressure Ulcer Advisory Panel (NPUAP) i European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP) rekomendują stosowanie fali ultradźwiękowej o dużej częstotliwości (2400/3000 MHz) w terapii zainfekowanych ran odleżynowych. Rekomendacja ta oparta jest na wynikach badań naukowych i opiniach ekspertów [13, 14].

Taradaj i Kostur [15] podają, że w przypadku ran odleżynowych umiejscowionych na kończynach zastosowanie ma metoda immersyjna. Rana powinna być zanurzona w plastikowym wiadrze z ciepłą wodą. Zabieg wykonuje się umieszczoną na statywie głowicą o powierzchni 10 cm² zanurzoną w wiadrze, głowica powinna znajdować się w odległośc...