Autor: Piotr Godek

Połączenie czaszkowo-szyjne (cranio-cervical junction – CCJ) w sensie dosłownym tworzy ruchome przejście pomiędzy kłykciami kości potylicznej (C0) i powierzchniami stawowymi pierwszego kręgu szyjnego – atlasu (C1), ale ze względu na skomplikowaną biomechanikę ruchu w górnym piętrze szyjnym, specyfikę budowy dwóch górnych kręgów oraz specyfikę unerwienia tego rejonu, przejście czaszkowo-szyjne należy omawiać łącznie z trzema górnymi segmentami kręgów szyjnych. Strefa ta należy do najbardziej skomplikowanych ruchomych połączeń szkieletu. Przy znacznej ruchomości, jaką zapewnia, musi jednocześnie sprostać ochronie przed uszkodzeniem tak ważnych struktur, jak rdzeń przedłużony, rdzeń kręgowy, tętnice kręgowe, opony rdzenia kręgowego – stąd niespotykane w innych rejonach nagromadzenie więzadeł i błon łącznotkankowych oraz krótkich mięśni przebiegających wielowarstwowo w dość ciasnej przestrzeni. 

Strefa przejściowa między odcinkiem szyjnym i piersiowym kręgosłupa, zwana krócej przejściem szyjno-piersiowym (PSP), stanowi unikatowy rejon zarówno pod względem budowy anatomicznej, jak i mnogości zadań, jakim musi sprostać. Jest to obszar kluczowy dla unerwienia i unaczynienia kończyn górnych, strefa przejścia elementów układu trzewnego z szyi do śródpiersia, a także miejsce spływu limfatycznego z całego ciała. Strefa ta, narażona na przeciążenia mechaniczne i dysfunkcje jako przejściowa między bardzo mobilnym odcinkiem szyjnym i sztywnym odcinkiem piersiowym, poddawana często emocjonalnym wzorcom napięciowym (somatyzacji emocjonalnej), modulowanym m.in. przez bliską obecność elementów układu autonomicznego, jest często lekceważonym lub nierozpoznanym źródłem dolegliwości bólowych. 

Kończyna górna w procesie ewolucyjnym człowieka z roli podporowej przekształciła się w narzędzie chwytne, zdolne do ruchów o wysokiej precyzji. Procesowi temu towarzyszyć musiały zmiany anatomii samej kończyny (pojawiły się mniej masywne kości, ale bardziej ruchome stawy z licznymi drobnymi mięśniami ręki), a także rozwój układu nerwowego, dzięki któremu człowiek może korzystać w pełni z możliwości tak doskonałego mechanizmu, jakim jest ludzka ręka. Ceną za tę ścieżkę rozwoju jest jednak zwiększone ryzyko urazów i przeciążeń kończyny górnej.

Dolegliwości bólowe w obrębie kończyny górnej mogą mieć różną przyczynę, dlatego tak ważna jest diagnostyka różnicowa. W ustaleniu prawidłowego rozpoznania pomocne jest tradycyjne badanie radiologiczne, które pozwala na wykrycie wielu patologii, takich jak urazy, zmiany zwyrodnieniowe, przeciążeniowe, choroby metaboliczne, zapalne i nowotwory, choć ma też swoje ograniczenia. 

Dolegliwości bólowe w okolicach kręgosłupa lędźwiowego i stawu krzyżowo-biodrowego, które najczęściej stanowią powód zgłoszenia się pacjenta po pomoc, mogą być spowodowane bardzo różnymi przyczynami, poczynając od wad postawy, poprzez dysfunkcje somatyczne, trzewne, patologie strukturalne, urazy, zmiany zwyrodnieniowe i przeciążeniowe, choroby zapalne, na chorobach nowotworowych kończąc. Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka umożliwia prawidłowe rozpoznanie, które jest niezbędne do wdrożenia skutecznego leczenia i rehabilitacji.

Bóle okolicy pachwiny i stawu biodrowego mogą mieć różne podłoże – od zmian przeciążeniowych i zwyrodnieniowych, przez usidlenia gałązek nerwowych, aż po bardzo groźne choroby infekcyjne i nowotworowe. Ze względu na to, że różne schorzenia mogą wywoływać podobne objawy, warto zapoznać się z zasadami badania klinicznego i diagnostyki obrazowej tego rejonu.

Bóle okolicy pachwiny i stawu biodrowego mogą mieć różne podłoże – od zmian przeciążeniowych i zwyrodnieniowych, przez usidlenia gałązek nerwowych, aż po bardzo groźne choroby infekcyjne i nowotworowe. Ze względu na to, że różne schorzenia mogą wywoływać podobne objawy, warto zapoznać się z zasadami badania klinicznego i diagnostyki obrazowej tego rejonu.

Umownie przyjęło się opisywać górny otwór klatki piersiowej (GOKP) jako ramę kostno-powięziową zawartą pomiędzy segmentami kręgosłupa od tyłu, otoczeniem górnych żeber od boku i połączeniem żebrowo-mostkowym od przodu. Jednak traktując tę strefę szerzej, jako przejście szyjno-piersiowe, nie sposób nie zaliczyć do niej pasa barkowego 
z połączeniem łopatkowo-obojczykowym z licznymi warstwami mięśni i więzadeł, a także górnej części śródpiersia. W rejonie tym zawarte są tak ważne struktury, jak duże naczynia tętnicze i żylne, do których spływają przewody limfatyczne, nerwy błędne, nerwy przeponowe, zwoje i włókna układu autonomicznego, szczytowe płaty płuc, przełyk i tchawica. System powięzi głowy i szyi znajduje swoją kontynuację w poszczególnych warstwach otaczających z zewnątrz górny otwór klatki piersiowej, a wewnątrz tworzących skomplikowany układ „kieszeni”, w których wspomniane elementy anatomiczne bezpiecznie prowadzone są do celu.