Skolioza idiopatyczna (SI) to trójpłaszczyznowa deformacja kręgosłupa, dla której na obecnym poziomie wiedzy nie znaleziono przyczyny [1]. Występuje ona u ok. 2–3% populacji i częściej dotyczy dziewcząt [2]. Skolioz idiopatycznych nie należy mylić z dość często występującymi u dzieci skoliozami funkcjonalnymi, które są zazwyczaj jednopłaszczyznowe i nie osiągają dużych wartości kątowych. Przedstawione w artykule rekomendacje dotyczą SI, która ze względu na nieustaloną etiologię, trójpłaszczyznowy charakter deformacji kręgosłupa oraz tendencję do progresji stanowi duże wyzwanie terapeutyczne [1, 3, 6].

Rozwój placówek fizjoterapeutycznych pociąga za sobą konieczność tworzenia i utrzymywania nowych miejsc i stanowisk pracy. I nie chodzi tu tylko o zwiększanie kadry fizjoterapeutycznej. Coraz częściej w gabinetach fizjoterapii spotyka się logopedów, logopedów klinicznych, psychologów czy techników zaopatrzenia ortopedycznego. Niektóre gabinety fizjoterapeutyczne zatrudniają też sekretarki medyczne. Ich rola, jako osób mających dostęp nie tylko do danych firmy, ale przede wszystkim danych osobowych pacjentów, a szczególnie danych wrażliwych, stawia sekretarki medyczne w gronie osób objętych nie tyko tajemnicą służbową danej firmy, ale również obowiązkami i przepisami wynikającymi z nadrzędnych przepisów i uregulowań prawnych. Przepisy ochrony danych osobowych, w tym danych wrażliwych, odgrywają tutaj niezwykle ważną rolę.

Bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowego dotyczą 80% społeczeństw krajów europejskich, najczęściej w wieku 45–60 lat. Liczba nowych przypadków w każdym roku wynosi 40% osób dorosłych. Spowodowane jest to trybem życia, małą aktywnością ruchową i utrzymywaniem statycznych pozycji ciała. Na powstawanie bólów krzyża mają wpływ długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej, brak aktywności fizycznej oraz nieprawidłowe podnoszenie ciężkich przedmiotów i ciężka praca fizyczna. Pochodzenie dysfunkcji (utraty ruchomości tkankowej) jest zazwyczaj mechaniczne i dotyczy ponad 70% przypadków.

Medycyna integracyjna, łącząca metody medycyny alternatywnej i konwencjonalnej, dąży do zwiększania efektywności stosowanych współcześnie technik leczenia. Niezwykle skuteczna w leczeniu bólu okazuje się akupunktura – zarówno jako samodzielna  metoda, jak i w połączeniu z innymi stosowanymi w rehabilitacji technikami. Zapraszamy do śledzenia cyklu artykułów poświęconych metodom medycyny integracyjnej.  Pragniemy przybliżyć zagadnienia związane z akupunkturą ucha, akupresurą, masażem Tuina oraz akupunkturą brzucha. Każda z tych technik może być niezwykle pomocna w pracy rehabilitanta.

Istnieje wiele rodzajów dotyku, np. dotyk bezpośredni, kochający, pielęgnujący, znieważający, kojący, mentorski i uwodzicielski. Rozwijanie zdolności do rozpoznawania jak najszerszego wachlarza dotyków prowadzi do bycia lepszym terapeutą. Dotyczy to również negatywnych odcieni dotyku. Terapeuta potrzebuje ich w swoim słowniku, aby był w stanie rozpoznać je, gdy się pojawią. Dla większości terapeutów dotyk jest kluczowy. Potrzebny jest do poczucia regeneracji, komfortu i pielęgnacji. Wymagany jest w większości zajęć i jest niezbędnym sposobem komunikacji ze światem zewnętrznym.  Wiele zostało napisane na temat różnorodności dotyku, wiele badań przeprowadzono nad jego efektami, jednak niewiele uwagi poświęcono na wyjaśnienie procesu terapeutycznego dotyku.

Centralny układ nerwowy odbiera największą liczbę informacji z tkanek mięśniowo-powięziowych. Niestety, neurodynamika powięzi rzadko jest dokładnie badana.  Większość z mieszczących się w powięziach neuronów czucia jest tak mała i złożona,  że do niedawna niewiele było o nich wiadomo. Jeśli zrozumie się dokładnie, w jaki sposób system nerwowy połączony jest z siecią powięzi, zyska się lepszy punkt wyjścia  do odkrycia mechanizmu uwolnienia tkanek w trakcie terapii medycyny manualnej.

Złamaniem nazywa się całkowite przerwanie ciągłości tkanki kostnej. Towarzyszą one człowiekowi od zawsze. Średnio występowanie złamań w populacji określa się na 13–36 przypadków na 1000 osób w skali roku i najczęściej dotyczą one mężczyzn. Złamania mogą powstać na skutek urazów pośrednich, bezpośrednich, niskoenergetycznych, bez urazu (np. złamania patologiczne lub na skutek osteoporozy) lub na skutek sumujących się mikrourazów, tzw. złamania zmęczeniowe [6, 10].

Chcesz wiedzieć więcej? Artykuł "Ból w kolanach przy zginaniu – przyczyny i leczenie" zawiera wartościowe informacje. Ćwiczenie 1. Mobilizacja kości piszczelowej dystalnie – trakcja Cel: Poprawa zakresu ruchomości stawu kolanowego, przygotowanie do mobilizacji ślizgowych, zmniejszenie dolegliwości bólowych, rozluźnienie struktur okołostawowych. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia przodem. Staw kolanowy ustawiony jest w pozycji spoczynkowej (20–30° zgięcia) lub w aktualnie maksymalnym zakresie ruchu. Dystalny koniec kości udowej ustabilizowany na stole terapeutycznym pasem stabilizacyjnym. Obie dłonie terapeuty obejmują podudzie dziecka w okolicy kostek z obu stron i stabilizują stopę przy ciele terapeuty. Terapeuta może przy wykonaniu tej techniki skorzystać z pasa trakcyjnego, który jest przełożony przez tułów oraz obie jego dłonie. Sposób wykonania ćwiczenia: Poprzez delikatne przeniesienie swojego ciężaru na nogę zakroczną terapeuta odchyla się nieznacznie do tyłu, co spowoduje separację powierzchni stawowych. Kierunek ruchu: Kość piszczelowa – dystalnie (trakcja). Liczba powtórzeń: 3 × od 7 sekund do 1,5 minuty. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresów ruchomości w stawie kolanowym, zmniejszenie dolegliwości bólowych, rozluźnienie struktur i tkanek okołostawowych. Ćwiczenie 2.  Mobilizacja ślizgu brzusznego kości piszczelowej Cel: Odtworzenie ślizgu brzusznego kości piszczelowej względem kości udowej dla poprawy wyprostu stawu kolanowego. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia przodem, a jego podudzie oraz rzepka wystają poza krawędź leżanki. Terapeuta stoi zwrócony w kierunku strony przyśrodkowej podudzia dziecka. Dystalna część uda stabilizowana jest pasem stabilizacyjnym na stole. Lewa dłoń terapeuty obejmuje od strony grzbietowej dystalną część podudzia dziecka i przytrzymuje ją przy swoim ciele. Prawa dłoń terapeuty również od strony grzbietowej obejmuje dystalnie od szpary stawowej boczną, proksymalną część podudzia dziecka. Terapeuta w tej pozycji obniża delikatnie ciężar swojego ciała, uginając nieznacznie stawy kolanowe. Kierunek ruchu: Kość piszczelowa – dobrzusznie. Zastosowanie: Przy ograniczonym ruchu wyprostu w stawie kolanowym. Podczas terapii przyśrodkowej części stawu terapeuta stoi zwrócony w kierunku bocznej strony podudzia, obejmując proksymalną, przyśrodkową część. Przyśrodkowa i boczna część stawu muszą być w tym przypadku leczone oddzielnie. Szczególnie istotne jest to, aby podczas mobilizacji unikać komponenty toczenia w stawie, ponieważ może to doprowadzić do kompresji powierzchni stawowych i spowodować nasilenie dolegliwości bólowych. Mobilizację można stosować w submaksymalnym zakresie wyprostu w stawie kolanowym. Liczba powtórzeń: 3 × od 7 sekund do 1,5 minuty. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresu ruchu wyprostu w stawie kolanowym. Ćwiczenie 3.  Mobilizacja ślizgu grzbietowego kości piszczelowej Cel: Odtworzenie ślizgu grzbietowego kości piszczelowej względem kości udowej dla poprawy ruchu zgięcia w stawie kolanowym. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia tyłem, a jego podudzie wystaje poza krawędź stołu. Terapeuta stoi zwrócony w kierunku przyśrodkowej strony podudzia dziecka. Dystalna część uda dziecka ustabilizowana na stole. Lewa dłoń terapeuty obejmuje dystalną część podudzia dziecka od strony brzusznej i stabilizuje ją przy ciele. Prawa dłoń terapeuty obejmuje proksymalnie boczną część podudzia dziecka, dystalnie od szpary stawowej. Kierunek ruchu: Podudzie – dogrzbietowo. Zastosowanie: W przypadku ograniczenia ruchu zginania w stawie kolanowym. Podczas terapii przedziału przyśrodkowego stawu kolanowego terapeuta stoi zwrócony w kierunku bocznej strony podudzia dziecka, obejmując jego proksymalną, przyśrodkową część. Zarówno przyśrodkowy, jak i boczny przedział stawu kolanowego muszą być w tym przypadku leczone oddzielnie. Szczególnie istotne jest to, aby podczas mobilizacji unikać komponenty toczenia w stawie, ponieważ może to doprowadzić do kompresji powierzchni stawowych i spowodować nasilenie dolegliwości bólowych. Mobilizację można stosować w submaksymalnym zakresie zgięcia w stawie kolanowym. Liczba powtórzeń: 3 × od 7 sekund do 1,5 minuty. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresu ruchu zgięcia w stawie kolanowym. Ćwiczenie 4.  Mobilizacja ślizgu dobocznego kości piszczelowej Cel: Odtworzenie ślizgu dobocznego kości piszczelowej względem kości udowej. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia na boku na stole terapeutycznym. Jego podudzie wystaje poza krawędź stołu. Lewa dłoń terapeuty obejmuje od strony przyśrodkowej dystalną część podudzia dziecka i przytrzymuje ją przy ciele. Prawa dłoń terapeuty od strony przyśrodkowej obejmuje proksymalną część podudzia dziecka dystalnie od szpary stawowej. Kierunek ruchu: Kość piszczelowa – dobocznie. Zastosowanie: W przypadku ograniczonego zginania i prostowania w stawie kolanowym oraz deformacji szpotawej stawu kolanowego. Mobilizację można wykonywać w różnym zakresie zgięcia stawu, w zależności od występującego w danej wartości kątowej zgięcia ograniczenia ślizgu dobocznego kości piszczelowej. Liczba powtórzeń: 3 × od 7 sekund do 1,5 minuty. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresu ruchomości w stawie kolanowym, poprawa ślizgu bocznego w stawie kolanowym.   Ćwiczenie 5.  Mobilizacja ślizgu przyśrodkowego kości piszczelowej Cel: Odtworzenie ślizgu przyśrodkowego kości piszczelowej względem kości udowej. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia na boku na stole terapeutycznym. Jego podudzie wystaje poza krawędź stołu. Terapeuta chwyta swoją lewą dłonią dystalną część podudzia od strony bocznej i podtrzymuje ją przy ciele. Prawa dłoń chwyta proksymalną część podudzia dziecka od strony bocznej dystalnie, bezpośrednio za szparą stawową. Kierunek ruchu: Kość piszczelowa – przyśrodkowo. Zastosowanie: W przypadku ograniczonego zginania i prostowania w stawie kolanowym oraz w leczeniu deformacji koślawej stawu kolanowego. Mobilizację można wykonywać w różnym zakresie zgięcia stawu, w zależności od występującego w danej wartości kątowej zgięcia ograniczenia ślizgu przyśrodkowego kości piszczelowej. Liczba powtórzeń: 3 × od 7 sekund do 1,5 minuty. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresu ruchomości w stawie kolanowym, poprawa ślizgu przyśrodkowego w stawie kolanowym. Ćwiczenie 6.  Technika mobilizacji z ruchem MWM (mobilisation with movement) według Mulligana dla poprawy wyprostu stawu kolanowego i/lub zmniejszenia bólu podczas  ruchu wyprostu Cel: Poprawa zakresu ruchu wyprostu stawu kolanowego. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia tyłem na stole terapeutycznym. Terapeuta staje z boku leżanki od strony leczonej kończyny dolnej. Staw kolanowy dziecka znajduje się w zgięciu ok. 20–30°. Pas mobilizacyjny przełożony jest od strony tylnej na proksymalnym końcu podudzia dziecka, dystalnie od szpary stawowej stawu kolanowego, naciągnięty na plecach terapeuty w taki sposób, aby wektor siły mobilizacyjnej przebiegał równolegle do wklęsłej powierzchni stawowej na kości piszczelowej. Lewa ręka terapeuty obejmuje od strony brzusznej dystalny koniec podudzia dziecka, podczas gdy prawa ręka stabilizuje udo w części dystalnej (rys. A). Sposób wykonania ćwiczenia: Terapeuta stosuje korekcyjny ślizg brzuszny kości piszczelowej względem kości udowej poprzez napięcie pasa i prosi o wykonanie czynnego ruchu wyprostu stawu kolanowego, obserwując, czy podczas wykonywania ruchu pojawiają się dolegliwości bólowe (rys. B). Jeżeli podczas wykonania czynnego ruchu wyprostu z korekcją nie pojawi się ból, terapeuta może kontynuować technikę, utrzymując korekcyjny ślizg przez cały czas jej trwania. Jeżeli pomimo zastosowanego ślizgu korekcyjnego nadal pojawia się ból, nie należy wykonywać kolejnych powtórzeń. Liczba powtórzeń: 3 × od 8 do 10 powtórzeń. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresu ruchu wyprostu w stawie kolanowym, zmniejszenie dolegliwości bólowych występujących podczas ruchu wyprostu w stawie kolanowym. Ćwiczenie 7. Technika mobilizacji z ruchem MWM według Mulligana dla poprawy zgięcia stawu kolanowego (1) Cel: Poprawa zakresu ruchu zgięcia stawu kolanowego. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia przodem. Terapeuta staje z boku leżanki po przeciwnej stronie do leczonej kończyny dolnej. Staw kolanowy znajduje się w zgięciu ok. 90°. Pas mobilizacyjny przełożony jest od strony bocznej leczonego stawu kolanowego na proksymalnym końcu podudzia dziecka, tuż za szparą stawową. Pas rozciągnięty jest na biodrach terapeuty w taki sposób, aby wektor siły mobilizacyjnej przebiegał równolegle do wklęsłej powierzchni stawowej na kości piszczelowej.  Prawa ręka terapeuty ułożona jest na dystalnej części kości udowej i stabilizuje ją od strony przyśrodkowej, podczas gdy lewa ręka obejmuje dystalną części podudzia. Sposób wykonania ćwiczenia: Terapeuta stosuje korekcyjny ślizg przyśrodkowy kości piszczelowej względem kości udowej poprzez napięcie pasa, odchylając swój tułów i miednicę do tyłu. Następnie prosi o wykonanie czynnego ruchu zgięcia stawu kolanowego, obserwując, czy podczas wykonywania ruchu pojawiają się dolegliwości bólowe. Jeżeli podczas wykonania czynnego ruchu zgięcia z korekcją nie pojawi się ból, terapeuta może kontynuować technikę, utrzymując korekcyjny ślizg przez cały czas jej trwania. Technika może być również szczególnie przydatna w przypadku leczenia dzieci z deformacją szpotawą stawu kolanowego. W analogiczny sposób można wykonywać korekcyjny ślizg boczny, odpowiednio zmieniając chwyt. Terapeuta w takim przypadku staje z boku leżanki po stronie leczonej kończyny. Technika z korekcyjnym ślizgiem bocznym jest szczególnie przydatna u dzieci z deformacją koślawą stawu kolanowego. Jeżeli pomimo zastosowanego ślizgu korekcyjnego nadal pojawia się ból, nie należy wykonywać kolejnych powtórzeń. Liczba powtórzeń: 3 × od 8 do 10 powtórzeń. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresu ruchu zgięcia w stawie kolanowym, zmniejszenie dolegliwości bólowych występujących podczas ruchu zgięcia w stawie kolanowym, poprawa ograniczonego ślizgu bocznego/przyśrodkowego w stawie kolanowym. Ćwiczenie 8.  Technika mobilizacji z ruchem MWM według Mulligana dla poprawy zgięcia stawu kolanowego (2) Cel: Poprawa zakresu ruchu zgięcia stawu kolanowego. Pozycja wyjściowa: Dziecko znajduje się w pozycji leżenia tyłem. Terapeuta staje z boku leżanki od strony leczonej kończyny dolnej. Staw kolanowy znajduje się w zgięciu ok. 90°. Terapeuta prawą ręką obejmuje od strony brzusznej dystalny koniec kości udowej, a nasadę lewej dłoni przykłada w okolicę guzowatości piszczelowej w taki sposób, aby wektor siły mobilizacyjnej przebiegał równolegle do wklęsłej powierzchni stawowej na kości piszczelowej. Sposób wykonania ćwiczenia: Terapeuta stosuje korekcyjny ślizg grzbietowy kości piszczelowej względem kości udowej poprzez wywieranie nacisku nasadą dłoni na guzowatość kości piszczelowej. Następnie prosi o wykonanie czynnego ruchu zgięcia stawu kolanowego, obserwując, czy podczas wykonywania ruchu pojawiają się dolegliwości bólowe. Jeżeli podczas wykonania czynnego ruchu zgięcia z korekcją nie pojawi się ból, terapeuta może kontynuować technikę, utrzymując korekcyjny ślizg przez cały czas jej trwania. Należy pamiętać, że płaszczyzna wklęsłej powierzchni stawowej kości piszczelowej podczas ruchu zmienia się, dlatego lewe przedramię terapeuty również powinno zmieniać swoje ułożenie, dostosowując się do aktualnej pozycji stawu. Jeżeli pomimo zastosowanego ślizgu korekcyjnego nadal pojawia się ból, nie należy wykonywać kolejnych powtórzeń. Liczba powtórzeń: 3 × od 8 do 10 powtórzeń. Oczekiwany efekt: Poprawa zakresu ruchu zgięcia w stawie kolanowym, zmniejszenie dolegliwości bólowych występujących podczas ruchu zgięcia w stawie kolanowym.

Bolesne miesiączkowanie (dysmenorrhea) to temat, z którym kobiety coraz częściej zgłaszają się do gabinetów fizjoterapeutycznych. Wykwalifikowany terapeuta poprzez pracę manualną może wpłynąć na złagodzenie objawów związanych z występowaniem miesiączki, a nawet całkowicie je wyciszyć. Oczywiście menstruacja wiąże się nie tylko z bólem. Towarzyszy jej często zespół wielu symptomów, które dotykają zarówno strefy cielesnej, jak i emocjonalnej. Codzienne funkcjonowanie kobiet zmagających się z tym problemem jest znacznie utrudnione.

Zdecydowana większość zaburzeń w obrębie stawów krzyżowo-biodrowych jest konsekwencją codziennych nawyków bądź asymetrii prawej i lewej strony ciała (lateralizacji). Przeważnie dysfunkcje te związane są z nawykami, takimi jak spanie na jednym boku, bądź zakładanie nogi na nogę. Z biegiem czasu efektem nawyków mogą być zaburzenia równowagi mięśniowej, które objawiają sięprzykurczami, ograniczoną ruchomością oraz zaburzeniami postawy ciała [1]. 

Rak płuca jest obecnie jednym z najczęściej występujących nowotworów na świecie. W Polsce rocznie notuje się ponad 21 tys. nowych zachorowań i ok. 20 tys. zgonów [1]. Jak większość nowotworów, rak płuca występuje częściej u ludzi po 65. roku życia. Fizjologiczne zmiany zachodzące wraz z wiekiem są przyczyną m.in. nietolerancji wysiłku, spadku siły i masy mięśniowej, a także przyczyną wielu chorób współistniejących [2].

Propriocepcja odnosi się do umiejętności określenia przez organizm ruchów odbywających się w stawie i jego ułożenia. Umiejętność ta pozwala określić, gdzie w przestrzeni  znajduje się kończyna, bez potrzeby patrzenia na nią. Jest to zdolność potrzebna w czynnościach codziennych, a szczególnie ważna w przypadku złożonych ruchów  występujących w sporcie.