Trójpłaszczyznowy charakter skoliozy, mechanizmy kompensacji, w wyniku których tworzą się łuki wyrównawcze, a także ograniczenie możliwości częstego wykonywania badań RTG sprowokowały poszukiwania coraz to nowszych aparatów i sposobów diagnostyki skolioz. Jednym z nieinwazyjnych aparatów wspomagających leczenie i umożliwiających ocenę skuteczności zastosowanej terapii jest Scolioscan – to pierwszy na świecie system oceny skoliozy z wykorzystaniem technologii ultradźwiękowej 3D, który pokazuje rzeczywisty obraz kręgosłupa, tworząc jego trójwymiarowy model.

Aplikacja zimna jest stosunkowo prostą i niedrogą terapią, która od dziesięcioleci jest akceptowana jako skuteczna niefarmakologiczna interwencja w celu leczenia bólu. Zwiększa próg odczuwania bólu, zmniejsza stan zapalny i skurcz tkanek. Zimno jest powszechnie stosowane w leczeniu ostrych urazów tkanek miękkich. Wykazano jego skuteczność w redukcji bólu w okresie pooperacyjnym po zabiegach ortopedycznych.

Istnieją mocne dowody naskuteczność NLPZ w leczeniu bólu ostrego i przewlekłego mięśniowo-szkieletowego o różnej lokalizacji. Czasami niezależnie od możliwości i konieczności podawania ogólnoustrojowych leków przeciwbólowych istotną opcją może być dodatkowe zastosowanie miejscowe leków z tej grupy w formie żelu lub nowoczesnego plastra.

Obecnie leczenie chirurgiczne stało się bardzo popularną gałęzią medycyny. Dzięki postępowi technologii medycznej możliwe stało się niesienie pomocy pacjentom, którzy jeszcze niedawno byli skazani na cierpienie. Niestety, zabiegi chirurgiczne oprócz oczywistych zalet mają również swoiste skutki uboczne. Należą do nich blizny, które są wynikiem przekroczenia ciągłości tkanki.

Choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęstsza przewlekła choroba stawów maziówkowych o różnym pochodzeniu. Jej charakterystyczną cechą jest zużycie się powierzchni stawowych i kościotworzenie. W wyniku zwyrodnień stawów dochodzi do stałej progresji zmian patologicznych. W przypadku stawu biodrowego wraz z postępem choroby u pacjenta pojawia się coraz silniejszy ból, problemy z chodzeniem, a w końcu zostaje on całkowicie unieruchomiony. Rehabilitacja we wczesnym okresie choroby zwyrodnieniowej może istotnie poprawić jakość życia chorego oraz wpłynąć na spowolnienie choroby.

Charakterystyka wirusa Koronawirusy są jednymi z największych wirusów RNA pod względem długości genomu (~30 000 nukleotydów) oraz rozmiaru wirionu (sferyczny, 80‑180 nm średnicy). Pierwsze 2/3 wirusowego RNA od strony 5’ zajmuje gen kodujący białka tworzące maszynerię replikacyjną. Gen ten ulega transkrypcji i translacji do pojedynczej poliproteiny, która na etapie obróbki potranslacyjnej ulega autoproteolizie, co prowadzi do powstania zestawu dojrzałych białek odpowiedzialnych za replikację genomu, modyfikację środowiska komórkowego czy wreszcie interferencję z naturalnymi mechanizmami obronnymi organizmu. Pozostała 1/3 genomu zajęta jest przez geny kodujące białka strukturalne S-E-M-N (S – białko odpowiedzialne za interakcję z receptorem na powierzchni komórek; E – białko płaszcza, odpowiedzialne m.in. za formowanie wirionów;  M – białko błonowe, będące głównym białkiem macierzy wirusa; oraz N – białko nukleokapsydu, jedno z głównych białek wirusowych, pełniące zarówno funkcję ochronną dla dużej cząsteczki RNA, jak i aktywnie uczestniczące w modyfikacji procesów komórkowych i w replikacji wirusa). Koronawirusy są wirusami otoczkowymi RNA z rodziny  Coronaviridae. Zbudowane są z pojedynczej nici RNA. Posiadają one otoczkę, przez którą występują pałeczkowate wypustki, które swoim wyglądem imitują koronę. W tej rodzinie koronawirusów mamy dwie zasadnicze grupy. Jedna, określana mianem „wirusów alfa”, które wywołują zwykłe przeziębienia i druga, określana jako „wirusy beta”, które są odzwierzęce, a przez to znacznie bardziej niebezpieczne. Rodzina ta obejmuje kilka gatunków wirusów, które mogą zakażać kręgowce (np. psy, koty, bydło, świnie, gryzonie, drób).  Znane są również gatunki koronawirusów patogenne dla człowieka. Są one czynnikami etiologicznymi różnych zakażeń układu oddechowego, w tym głównie infekcji o charakterze przeziębień. Szacuje się, że nawet kilkanaście procent wszystkich przeziębień wywołują właśnie koronawirusy. Miliony osób zakażonych tymi patogenami zdrowieje szybko, nawet bez pomocy lekarza rodzinnego. Są osoby, które w przebiegu takich zakażeń wykazywały ciężkie oraz ostre dolegliwości oddechowe z gorączką, kaszlem oraz płytkim oddechem, często z poprzedzającymi je niespecyficznymi objawami takimi jak: kaszel, trudności w oddychaniu, gorączka, a także z objawami ze strony przewodu pokarmowego, np.: biegunka, wymioty, ból brzucha. Wirusolodzy twierdzą, że obecnie zidentyfikowany wirus jest inny od dotychczas spotykanych koronawirusów u ludzi, w tym również od wirusa SARS, czy MERS.  Gdy w dniu 31 grudnia 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) została poinformowana o grupie przypadków zapalenia płuc o nieznanej przyczynie wykrytych w Wuhan City w chińskiej prowincji Hubei, już 7 stycznia nowy chiński koronawirus (COVID-19) został zidentyfikowany jako wirus sprawczy tych zapaleń płuc. W ramach działań profilaktycznych podjętych przez WHO, jako reakcja przed wybuchem epidemii opracowano plan badań i rozwoju, aby przyspieszyć diagnostykę, szczepionki i środki terapeutyczne dla tego nowego koronawirusa. Koronawirus posiada receptory, dzięki którym ma zdolności przyczepiania się do tkanek w organizmie człowieka, szczególnie wyróżnia się tu powinowactwo do tkanek nabłonka dróg oddechowych, które są głównie w płucach, ale również w sercu znajdują się takie tkanki do których przylegają te receptory, co powoduje że te narządy są najbardziej narażone na niewydolność. Na podstawie dotychczasowych doniesień w sprawie zachorowań spowodowanych tym wirusem, średni wiek osób zakażonych to 59 lat, a umierają osoby głównie po 60. roku życia z chorobami towarzyszącymi. Okres wylęgania Okres wylęgania koronawirusa może trwać do 14 dni. Najczęściej 5–6 dni.  W tym czasie podróżujący z obszarów wysokiego ryzyka powinni obserwować swój stan zdrowia, a podróżny przylatujący z krajów wysokiego ryzyka powinni skontaktować się z lekarzem, który poinstruuje ich o dalszych działaniach. Według aktualnej wiedzy nie ma ryzyka zakażenia się wirusem poprzez towary zamawiane z Chin. Objawy zakażenia Dotychczasowe obserwacje pozwalają na ustalenie iż wśród podstawowych objawów należy wymienić: gorączkę,  dreszcze,  bóle mięśniowe,  kaszel oraz  duszności.  Obraz kliniczny zakażenia wirusem może być zatem bardzo różny, począwszy od infekcji asymptomatycznej zakażenia górnych dróg oddechowych do ostrej, ciężkiej choroby układu oddechowego, która kończy się śmiercią pacjenta. Początkowe objawy zakażenia mogą być niespecyficzne i obejmować, m.in. gorączkę, dreszcze, ból głowy, kaszel, duszności i bóle mięśni. Dodatkowo mogą pojawić się: ból gardła, nudności, wymioty, zawroty głowy, biegunka i ból brzucha. W kolejnej fazie choroby dochodzi do rozwoju zapalenia płuc, które może skutkować zgonem. Badania RTG klatki piersiowej wykazują typowe cechy wirusowego zapalenia płuc z rozlanymi obustronnymi naciekami. W obrazie radiologicznym stwierdza się zmiany jedno- lub dwustronne, niejednolite nacieki czy płyn w jamie opłucnej. Źródło infekcji  Koronawirus COVID-19 został odkryty pod koniec grudnia 2019 roku w mieście Wuhan w prowincji Hubei w Chinach. Źródłem zakażenia miał być targ ryb i owoców morza, a dokładnie sprzedawane tam dzikie zwierzęta, jednak w drodze dalszych wyjaśnień brane są pod uwagę inne źródła zakażeń.  Ponieważ źródło infekcji nie jest znane zakłada się, że może ono nadal być aktywne i prowadzić do kolejnych przypadków zakażeń, stąd zaleca się daleko idącą ostrożność w kontaktach ze zwierzętami, ptakami, płazami. Rezerwuar Ze względu na podobieństwo na poziomie genetycznym i funkcjonalnym (m.in. wykorzystanie tego samego receptora komórkowego) do wirusów występujących u zwierząt przypuszcza się, że naturalnym gospodarzem i rezerwuarem wirusa są zwierzęta. Należy jednak poczekać na dokładne badania w tym zakresie mające potwierdzić co jest potwierdzonym źródłem zakażenia nowym koronawirusem COVID-19. Potwierdzono również, na podstawie nowych zakażeń, iż możliwa jest transmisja wirusa pomiędzy ludźmi.  Drogi zakażeń Główną drogą przenoszenia wirusa jest droga oddechowa/powietrzna, a także kropelkowa oraz kontaktowa. Potwierdzono obecność wirusa w wydzielinie dróg oddechowych oraz w kale. Transmisję wirusa zaobserwowano wśród członków rodzin osób chorych i wśród pracowników sektora ochrony zdrowia opiekujących się chorymi.  Jednakże nieznany jest dokładny sposób zakażenia oraz nie ma żadnych dowodów na utrwaloną transmisję wirusa na ludzi, którzy nie stykali się bezpośrednio z chorymi. Zakaźność Prawdopodobnie, tak jak w przypadku innych chorób wirusowych, pacjent jest zakaźny dla osób z otoczenia jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów chorobowych, przez co zwiększa się prawdopodobieństwo nieświadomego zakażania osób z otoczenia. Pojawienie się objawów gorączki i kaszlu u osoby zarażonej, potwierdza, że w wydzielinie z dróg oddechowych obecny jest wirus, który prawdopodobnie już wcześniej mógł spowodować zarażenie osób z kontaktu, czyli zakażają już osoby bezobjawowe. Dlatego jednym z wprowadzanych obecnie działań jest poddawanie kwarantannie (odosobnieniu, izolacji i obserwacji) osób przyjeżdżających z rejonu trwającej epidemii. Na podejmowanie takich działań, w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zachorowania na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną, zezwala art. 35 ust. 1 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, lekarz przyjmujący do szpitala, miejsca izolacji lub odbywania kwarantanny, kierując się własną oceną stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego, poddaje osobę podejrzaną o zachorowanie, chorą na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną lub osobę narażoną na zakażenie hospitalizacji, izolacji lub kwarantannie oraz badaniom. Ponadto powiatowy lub graniczny inspektor sanitarny może wydać decyzję administracyjną o objęciu kwarantanną osoby zakażonej lub chorej na chorobę zakaźną albo osoby podejrzanej o zakażenie lub osoby, która miała kontakt z osobą zakażoną. Osoby takie poddawane są również badaniom na obecność w ich drogach oddechowych koronawirusa COVID-19. Badania prowadzi laboratorium Narodowego Instytutu Zdrowia – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie oraz inne wyznaczone, najczęściej w Wojewódzkich Stacji Sanitarno Epidemiologicznych, laboratoria. Oszacowano już tzw. R0, czyli średnią liczbę osób, które zakaża jedna chora osoba. Jak podaje strona Biokompos, (powołując się na „Nature”), sięga ona 1,4–2,5 i jest to wielkość porównywalna z R0 dla SARS i ptasiej grypy. Wielkość ta jest wyraźnie niższa niż w przypadku wielu innych chorób zakaźnych (np. odry, gdzie jedna osoba zakaża przeciętnie aż 12 innych). Niektórzy naukowcy szacują jednak, że w przypadku wirusa z Wuhan R0 jest wyższe i wynosi 3,3–5,5. Na chwilę obecną szacuje się, że śmiertelność z powodu infekcji nowym wirusem jest stosunkowo niska. W przypadku SARS wyniosła ona blisko 10 proc., a MERS prawie 35 proc. Tym razem śmiertelność sięga (jak dotąd) 2–3 procent a w niektórych krajach jest znacznie wyższa. Na podstawie opracowania: „Jak długo patogeny szpitalne mogą przetrwać na powierzchniach nieożywionych? Przegląd systematyczny” Axel Kramer, Ingeborg Schwebke, Gűnter Kampf BioMed Central: Choroby zakaźne 2006 określono, iż koronawirusy krótko przeżywają poza organizmem człowieka, na powierzchniach suchych giną w ciągu 3 godzin, a w porównaniu do niego wirus grypy przeżywa na takich powierzchniach 1–2 dni. Czas przeżycia wirusa (na podstawie danych dla SARS) na powierzchniach nieożywionych w 4°C wynosi 28 dni, natomiast w 20°C od 2 do 5 dni Przyjmuje się, że przeżywalność koronawirusa na innych powierzchniach jest znacznie wydłużona i sięga 7–9 dni.  Terapia i profilaktyka  Obecnie w leczeniu zakażenia COVID-19 stosowane są leki o niepotwierdzonym działaniu wirusobójczym. Stosowana jest terapia zastępcza mająca na celu łagodzenie objawów chorobowych, gorączki i leki zatwierdzone do stosowania w innych wskazaniach. Próbuje się np. wykorzystywać interferon w połączeniu z lopinawirem i rytonawirem, lekami przeciwgrypowymi (osamtivir) lub zatwierdzonymi do stosowania u osób zakażonych wirusem HIV. Wybór tych leków opiera się głównie na doświadczeniach z epidemii SARS-CoV. W chwili obecnej nie są dostępne szczepionki skuteczne w zakażeniach ludzkimi koronawirusami, jednak badania nad opracowaniem szczepionek przeciwko koronawirusom są kontynuowane. Powikłania, następstwa zachorowania W konsekwencji rozwoju zakażenia, u osób o obniżonej odporności, przewlekłych schorzeniach płuc, układu krążenia oraz metabolicznych (np. cukrzyca), dochodzi do niewydolności oddechowej, uszkodzenia nerek, które może prowadzić do śmierci. Ryzyko ciężkiego zespołu chorobowego i zgonu wyraźnie koreluje z wiekiem, około 10–15% pacjentów z potwierdzonym zakażeniem ma przebieg ciężki, najwyższe ryzyko zgonu występuje powyżej 70. roku życia (ok. 10–15%). Stwierdza się niską zachorowalność dzieci (ok. 2% wszystkich przypadków), u których przebieg jest najczęściej łagodny. Dodatkowe czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu to wiek powyżej 50 lat, Ogólne zasady profilaktyki zakażeń nowym COVID-19 Jak najczęściej myj ręce, najlepiej używając mydła i wody albo preparatów odkażających zawierających alkohol; Kiedy kichasz lub kaszlesz będąc między ludźmi zakryj usta chusteczką lub swoim zgiętym łokciem, zaraz po tym wyrzuć chusteczkę i umyj ręce;  Unikaj bliskiego kontaktu z osobami, które mają gorączkę i kaszlą;  Jeśli masz gorączkę, kaszel i trudności z oddychaniem udaj się do lekarza (najlepiej skontaktuj się z nim drogą telefoniczną), powiedz mu o ewentualnych, odbytych wcześniej podróżach, kontaktach z osobami u których potwierdzono zakażenie COVID-19 lub o sprawowaniu opieki nad taką osobą w ramach czynności zawodowych;  Nie dotykaj nieumytymi rękami oczu, nosa i ust; Unikaj bliskiego kontaktu z żywymi zwierzętami przebywając na terenach, gdzie odnotowano przypadki zakażenia nowym koronawirusem;  Unikaj konsumpcji surowego lub niedogotowanego mięsa oraz mleka, a także dbaj o higienę miejsc, w których używa się surowego mięsa czy podrobów; Zaszczep się przeciw grypie;  Unikaj dużych skupisk ludzi;  Jeśli podróżujesz, unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi, zwłaszcza z objawami ze strony układu oddechowego; unikaj odwiedzania bazarów lub innych miejsc, w których znajdują się duże skupiska ludzi; unikaj kontaktu ze zwierzętami, ich wydalinami lub odchodami oraz przestrzegaj zasad higieny rąk.  Wytyczne dotyczące kontrolowania zakażeń COVID-19 W związku z ogłoszeniem przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) stanu pandemii Polska wprowadziła stan zagrożenia epidemicznego. Wszystkie osoby powracające z zagranicy, nawet bez objawów chorobowych obowiązuje kwarantanna domowa, jeżeli jest możliwa do wprowadzenia, lub w wyznaczonych przez wojewodów ośrodkach.  Polskie służby sanitarne zalecają osobom powracającym, u których występują objawy przypominające ciężką grypę, zgłaszanie się do izb przyjęć oddziałów zakaźnych i poinformowanie o odbytej podróży. Listę szpitalnych oddziałów chorób zakaźnych działających na terenie całego kraju znaleźć można m.in. na stronie Ministerstwa Zdrowia.  Pozostałe osoby, u których pojawią się objawy przypominające grypę, powinny pozostawać pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Takich osób będzie z pewnością bardzo wiele, ponieważ jesteśmy akurat w środku zimowo-wiosennego sezonu grypowego. Wytyczne obejmują: Standardowe środki ostrożności w przypadku wszystkich pacjentów (mycie rąk i stosowanie środków ochrony osobistej w celu uniknięcia bezpośredniego kontaktu z krwią pacjenta, uszkodzoną skórą, płynami ustrojowymi i wydzielinami, w tym także wydzielinami z układu oddechowego); Osoby, które w ciągu ostatnich 14 dni przebywały na terenach epidemicznych zakażeń koronawirusem, jako kraje w których stwierdzono zakażenia, lub które w ciągu ostatnich 14 dni miały styczność z taką osobą, oraz które trafiły do placówki opieki zdrowotnej z infekcją układu oddechowego o ostrym przebiegu (ARI) należy odseparować od innych pacjentów oczekujących w poczekalniach i od pacjentów hospitalizowanych. Osoby te oraz wszystkie osoby, które miały z nimi styczność, w tym odwiedzający i pracownicy podmiotów leczniczych, powinny nosić jednorazowe maski chirurgiczne lub maski stosowane przy wykonywaniu zabiegów medycznych; Świadczeniodawcy usług medycznych powinni aktywnie i niezwłocznie ustalić czy pacjent z ARI wykazuje objawy zgodne z przyjętymi definicjami w tym zakresie i podjąć stosowne procedury diagnostyczne oraz wdrożyć działania przeciwepidemiczne; Pacjentów, u których stwierdzono prawdopodobne i potwierdzone przypadki zakażenia wymagające hospitalizacji, należy, o ile to możliwe, niezwłocznie umieścić w izolatkach, w których panuje podciśnienie powietrza względem otoczenia. Jeśli nie jest to możliwe, należy skorzystać z izolatki wyposażonej w instalacje sanitarne. Nie należy korzystać z sal z nadciśnieniem powietrza względem otoczenia; Personel medyczny opiekujący się osobami, co do których wymagane jest przeprowadzenie analiz (PRI) w kierunku występowania zakażenia korona wirusem COVID-19 oraz przypadkami potwierdzonymi powinien: stosować odzież ochronną używaną w przypadku patogenów rozprzestrzeniających się drogą kropelkową (dobrze dopasowane maski FFP2 lub FFP3, czy N 95, fartuchy z długimi rękawami, rękawiczki jednorazowe, okulary typu gogle lub przyłbice chroniące twarz); prowadzić samokontrolę pod kątem występowania objawów; Należy na bieżąco kontrolować, zapoznać się z doraźnymi (najnowszymi) wytycznymi WHO dotyczącymi zapobiegania zakażeniom i kontroli zakażeń w okresie przebywania w placówkach opieki zdrowotnej pacjentów wykazujących objawy prawdopodobnego lub potwierdzonego zakażenia nowym koronawirusem (COVID-19) w celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących innych aspektów kontroli zakażenia; Należy prowadzić spis wszystkich członków personelu medycznego opiekujących się potwierdzonymi przypadkami zakażenia, a narażeni pracownicy personelu medycznego powinni pozostać czujni pod kątem wszelkich objawów dot. układu oddechowego przez 14 dni od ostatniej styczności z potwierdzonymi przypadkami zakażenia COVID-19 oraz przeprowadzić testy, a następnie poddać się izolacji w razie pogorszenia stanu zdrowia; Należy przedsięwziąć szczególne środki ochrony w przypadku wykonywania procedur medycznych, w szczególności takich, jak: intubacja dotchawicza, wentylacja mechaniczna, odsysanie oskrzelowo-pęcherzykowe, inne procedury diagnostyczne dróg oddechowych. Liczbę osób wykonujących te procedury należy ograniczyć do minimum, a wszystkie osoby wykonujące te procedury powinny nosić: odpowiednio dopasowaną maskę klasy FFP3, dobrze przylegające środki ochrony okolicy oczu, rękawiczki oraz nieprzepuszczalne fartuchy ochronne z długim rękawem; Wszystkie próbki pobrane do analiz laboratoryjnych należy uznawać za potencjalnie zakaźne, a członkowie personelu medycznego, którzy pobierają lub przewożą próbki kliniczne powinni rygorystycznie przestrzegać standardowych środków ostrożności, aby do minimum ograniczyć możliwość narażenia na wirusy. Zasady postępowania z osobami podejrzanymi o zakażenie nowym koronawirusem COVID-19, opracowane na podstawie wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego, Definicja przypadku na potrzeby nadzoru nad zakażeniami ludzi nowym koronawirusem COVID-19 (definicja z dnia 26.02.2020), pobrano www.gis.gov.pl w dniu 15.03.2020 Kryteria kliniczne Grupa A Kryteria wymagające  dodatkowo spełnienia kryterium epidemiologicznego Co najmniej jeden z wymienionych objawów ostrej infekcji układu oddechowego:  gorączka, kaszel, duszność.  Grupa B Kryteria niewymagające  spełnienia kryterium epidemiologicznego: osoba hospitalizowana, diagnozowana w kierunku wirusowego zapalenia płuc lub z objawami ciężkiej infekcji układu oddechowego;  osoba należąca do ogniska/klastra wirusowego zapalenia płuc o nieznanej etiologii.  Kryteria laboratoryjne  Kryteria laboratoryjne przypadku potwierdzonego:  wykrycie kwasu nukleinowego COVID-19 z materiału klinicznego [próbki materiału klinicznego z dolnych dróg oddechowych, popłuczyny pęcherzykowo-oskrzelowe (BAL), bronchoaspirat, odkrztuszana plwocina] mają większą wartość diagnostyczną niż próbki z górnych dróg oddechowych (np. wymaz z nosogardła) potwierdzone badaniem molekularnym ukierunkowanym na inny obszar genomu wirusa (jeżeli to możliwe, należy wykonać sekwencjonowanie). Kryteria laboratoryjne przypadku prawdopodobnego:  Co najmniej jedno z następujących kryteriów:  dodatni wynik testu w kierunku obecności koronawirusów (pan-coronavirus test), niejednoznaczny wynik badania wykrywającego kwas nukleinowy COVID-19. Kryteria epidemiologiczne  Każda osoba, która w okresie 14 dni przed wystąpieniem objawów spełniała co najmniej jedno z następujących kryteriów:  miała bliski kontakt z osobą, u której stwierdzono zakażenie COVID-19 (kontakt z przypadkiem potwierdzonym lub prawdopodobnym). Jako bliski kontakt należy rozumieć: zamieszkiwanie z przypadkiem COVID-19,  bezpośredni kontakt fizyczny z przypadkiem COVID-19 (np. podanie ręki),  bezpośredni kontakt bez zabezpieczania z wydzielinami osoby z COVID-19 (np. dotykanie zużytej chusteczki higienicznej, narażenie na kaszel osoby chorej),  przebywanie w bezpośredniej bliskości (twarzą w twarz) osoby chorej, w odległości mniejszej niż 2 m przez ponad 15 minut,  przebywanie w tym samym pomieszczeniu co osoba chora COVID-19 w odległości mniejszej niż 2 m przez co najmniej 15 minut (np. klasie, poczekalni szpitala/przychodni, sali konferencyjnej,  personel medyczny lub inna osoba bezpośrednio opiekująca się chorym z COVID-19 lub osoba pracująca w laboratorium bezpośrednio z próbkami osób chorych na COVID-19 bez odpowiedniego zabezpieczania lub w przypadku gdy doszło do uszkodzenia stosowanych środków ochrony osobistej,  kontakt na pokładzie samolotu i innych zbiorowych środkach transportu obejmujący osoby zajmujące dwa miejsca (w każdym kierunku) od osoby z COVID-19, osoby towarzyszące w podróży lub sprawujące opiekę, członkowie załogi obsługujący sekcję, w której znajduje się chory (w przypadku ciężkich objawów u osoby z COVID-19 lub jej przemieszczania się za bliski kontakt należy uznać wszystkich pasażerów znajdujących się w sekcji lub na pokładzie środka transportu); podróżowała/przebywała w regionie, w którym podejrzewa się utrzymującą się szeroko rozpowszechnioną transmisję COVID-19 (Informacje o krajach/regionach z utrzymującą się transmisją COVID-19 są dostępne pod linkiem: https://www.ecdc.europa.eu/en/areas-presumed-ongoing-community-transmission-2019-ncov);  powróciła z obszaru, w którym podejrzewa się lokalną lub o małym stopniu rozpowszechnienia transmisję COVID-19 i której stan kliniczny został oceniony przez lekarza jako wymagający diagnostyki w kierunku COVID-19.  Klasyfikacja przypadku  Podejrzenie przypadku  Każda osoba spełniająca kryterium kliniczne grupy A i kryterium epidemiologiczne lub spełniająca kryterium kliniczne grupy B  Przypadek prawdopodobny  Każda osoba spełniająca kryteria podejrzenia przypadku oraz kryteria laboratoryjne przypadku prawdopodobnego Przypadek potwierdzony  Każda osoba spełniająca kryteria laboratoryjne przypadku potwierdzonego  Uwaga: spełnienie kryteriów podejrzenia przypadku jest wskazaniem do przeprowadzenia diagnostyki laboratoryjnej (badania w NIZP-PZH oraz laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonywane są wyłącznie w porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym).  Osoby spełniające kryterium podejrzenia przypadku powinny zgłosić się i być leczone w warunkach oddziału zakaźnego lub obserwacyjno-zakaźnego. Osoby NIE spełniające kryteriów podejrzenia przypadku zachorowania na COVID-19 powinny być leczone w warunkach ambulatoryjnych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Postępowanie rozstrzygające podejmują pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Ogólne zasady postępowania służb medycznych w przypadku podejrzenia COVID-19: Pacjent manifestujący objawy powinien być hospitalizowany w oddziale zakaźnym (obserwacyjno-zakaźnym) z zapewnieniem warunków izolacji oddechowej i ścisłego reżimu sanitarnego; Każdą informację o stwierdzonym przypadku, podejrzanym o zakażenie COVID-19 należy w trybie natychmiastowym zgłosić do właściwego, ze względu na miejsce podejrzenia, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego lub innego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej; Personel medyczny mający bezpośrednią styczność z osobą podejrzaną, w tym lekarze konsultujący, powinni być zabezpieczeni w środki ochrony indywidualnej jednorazowego użycia. Profilaktyka zakażeń – zapobieganie i zwalczanie W celu zmniejszenia ryzyka i rozprzestrzeniania się infekcji należy:  unikać ekspozycji i kontaktu z osobami chorymi; stosować zasady higieny osobistej, w tym często myć ręce z użyciem wody i mydła; zaopatrzyć się w żel do rąk lub zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu w przypadku podróży, gdyż warunki podróży rzadko zapewniają możliwość częstego mycia rąk;  unikać dotykania zanieczyszczonymi rękoma oczu, ust, nosa, gdyż tą drogą najczęściej dochodzi do zakażenia;  przestrzegać zasad higieny oddychania (w czasie kaszlu i kichania należy zakrywać nos i usta chusteczką jednorazową, a w przypadku gdy skończyły się chusteczki – kaszleć i kichać w zgięcie łokciowe);  przestrzegać zasad higienicznego przyrządzania i spożywania posiłków (dokładnie myć i obierać warzywa i owoce przed ich spożyciem, nie spożywać produktów surowych np. mleka, mięsa). Produkty pochodzenia zwierzęcego powinny zostać poddane właściwej obróbce termicznej przed ich spożyciem (pasteryzacja, gotowanie, pieczenie, smażenie);  osoby, u których stwierdzono przewlekle przebiegające choroby takie jak: cukrzyca, choroby płuc, niewydolność nerek, niewydolność krążenia, czy osoby o obniżonym statusie immunologicznym, lub u których stwierdzono ostrą postać innej choroby zakaźnej powinny skonsultować się z lekarzem przed podjęciem decyzji o wyjeździe w zagrożone rejony;  rozważyć możliwość uzupełnienia szczepień ochronnych przeciwko chorobom, którym można zapobiegać w drodze szczepień ochronnych, w przypadku odbywania podróży zagranicznej, w szczególności do krajów Azji Środkowej;  w celu uzyskania informacji o zagrożeniach ze strony innych chorób zakaźnych w rejonie środkowych Chin oraz w krajach sąsiadujących należy przed wyjazdem do tych krajów skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej, najlepiej nie później niż 4–6 tyg. przed planowaną podróżą. Pozwoli to na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki dawki szczepień;  w razie zachorowania w trakcie pobytu – natychmiast poprosić o pomoc lekarską, zaś w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych w ciągu 14 dni po powrocie z ww. rejonów niezwłocznie zgłosić się do lekarza, informując o przebytej podróży. Zasady postępowania i profilaktyki zakażeń w gabinecie fizjoterapii Zagrożenia wynikające z możliwości kontaktu z osobą zakażoną COVID-19 w ramach codziennych praktyk udzielania świadczeń z zakresu fizjoterapii powodują, iż pracownicy tych jednostek mogą czuć się zagrożeni zakażeniem koronawirusem. Pracodawca, każdorazowo musi dokonać oceny ryzyka wynikającego z możliwości udzielania świadczeń osobie zakażonej lecz nie manifestującej jeszcze objawów zakażenia i wdrożyć takie działania aby pracownik czuł się bezpiecznie. Codziennie wykonywana praca w zakresie fizjoterapii wymaga prowadzenia standardowych środków profilaktyki zakażeń zarówno w zakresie czystości rąk, jak i sprzętów i wyrobów medycznych stosowanych w ramach prowadzonej terapii. Podstawowe środki zapobiegania i profilaktyki zakażeniom obejmują między innymi: higienę dłoni, stosowanie osobistego wyposażenia ochronnego (np. rękawiczek, fartuchów, maseczek), dobór odpowiednich sprzętów i środków do czyszczenia, dezynfekcji i/lub sterylizacji sprzętów używanych w prowadzonej rehabilitacji, nieużywanie ponownie sprzętu jednorazowego użytku (np. elektrod, igieł, gazików jednorazowego użytku), bezpieczne zarządzanie wytworzonymi odpadami medycznymi w tym odpadami medycznymi ostrymi oraz ich usuwanie, wszelkie inne dodatkowe działania, które mogą być konieczne, takie jak: dbanie o czystość skóry pacjenta przed i po zabiegu przebiegającym z naruszeniem ciągłości skóry, wyznaczenie gabinetów, boksów laseroterapii, gabinetów zabiegowych, czy też bezpieczne obchodzenie się z zabrudzoną pościelą jedno lub wielorazową. Przed umówieniem wizyty pacjenta, lub w przeddzień rozpoczęcia zabiegów należy zebrać wywiad epidemiologiczny, który pozwoli zmniejszyć ryzyko kontaktu z chorym podejrzanym o zakażenie dróg oddechowych, należy również uprzedzić chorego o możliwości przesunięcia zabiegów, jeżeli występują u niego objawy zakażenia układu oddechowego lub niedawno wrócił z regionu w którym stwierdzano zakażenia COVID-19. Codziennie prowadzone działania zapobiegawcze mogą pomóc w profilaktyce rozprzestrzeniania się koronawirusów powodujących schorzenia układu oddechowego zarówno wśród pacjentów, jak też pracowników.  Działania obowiązkowe przed i po wykonaniu zabiegu: Umyj ręce przed i po zabiegu. Używaj mydła i wody przez co najmniej 15 sekund. Jeśli mydło i woda nie są dostępne, użyj środka dezynfekcyjnego do rąk na bazie alkoholu. Każdorazowa dezynfekcja obowiązuje przy wykonywaniu czynności przebiegających z naruszeniem ciągłości rehabilitowanego pacjenta; Czynności higieny rąk wykonuj w obecności pacjenta aby wzmocnić poczucie bezpieczeństwa przy zabiegach wykonywanych w Twoim gabinecie; Zachęcaj lub zobowiązuj pacjentów do mycia rąk przed rozpoczęciem zajęć i po ich zakończeniu w Twoim gabinecie – używaj znaków przypominających o obowiązkowym umyciu rąk;  Zapewnij dostęp do środków myjących i dezynfekcyjnych blisko stanowiska rehabilitacji oraz przygotuj prawidłowe stanowisko do mycia i do dezynfekcji rąk; Unikaj dotykania oczu, nosa i ust niemytymi rękami; W trakcie prowadzonego zabiegu nie korzystaj z telefonu komórkowego, najlepiej pozostaw go w pewnej odległości od stanowiska rehabilitacji, aby uniemożliwić odruch sięgania do aparatu; Unikaj bliskiego kontaktu twarzą w twarz z osobą, u której wykonujesz zabieg; Pozostań w domu, kiedy jesteś chory, masz objawy kataru, powróciłeś z regionu, w którym w ostatnich 14 dniach stwierdzono zakażenia COVID 19; Zakryj usta kiedy masz kaszel lub przed kichnięciem jednorazową chusteczką, a następnie wyrzuć chusteczkę do kosza lub użyj do przysłonięcia dróg oddechowych rękawa fartucha w którym pracujesz. Jeżeli masz fartuch z krótkim rękawem zakaszl przesłaniając usta przedramieniem. Zawsze po tej czynności przeprowadź dokładne mycie lub dezynfekcję miejsca, którym przesłoniłeś usta czy nos; Czyść i dezynfekuj często dotykane przedmioty i powierzchnie; Poproś pacjentów o zmianę terminu wizyty w przypadku ich lub Twojego złego samopoczucia; Jeśli masz gorączkę, kaszel i masz trudności z oddychaniem, zwróć się telefonicznie o pomoc medyczną Lekarza Rodzinnego lub najbliższego szpitala zakaźnego lub skontaktuj się telefonicznie z najbliższą Stacją Sanitarno Epidemiologiczną i poinformuj o niepokojących cię objawach i historii kontaktów z osobą zakażoną lub podejrzaną o zakażenie koronawirusem; Ponadto przestrzegaj wszelkich rutynowych zasad i procedur zapobiegania i profilaktyki zakażeń określonych w Twoich procedurach higienicznych; Stosuj standardowe środki do dezynfekcji powierzchni i sprzętów o działaniu wirusobójczym oraz bakteriobójczym; Każdorazowo dezynfekuj stanowisko, na którym będzie leżał pacjent, przez jego dokładne przetarcie i odczekanie czasu potrzebnego do zadziałania preparatu dezynfekcyjnego, dodatkowo miejsce to okryj jednorazowym prześcieradłem; Prześcieradło, podkład traktuj jako jednorazowy, dla każdego pacjenta osobny; Prześcieradło po użyciu umieść w odpadach medycznych niezakaźnych, o ile prześcieradło nie zostało zanieczyszczone materiałem biologicznym chorego, w innym przypadku usuń jako odpad medyczny zakaźny; Jeżeli będzie wykonywany zabieg z naruszeniem ciągłości skóry, każdorazowo zdezynfekuj miejsce nakłucia skóry pacjenta; Do dezynfekcji skóry używaj wyłącznie jednorazowych sterylnych gazików i sterylnych igieł, nakłuwaczy. Pamiętaj źle wykonane nakłucie ponawiaj nową sterylną igłą, nigdy nie używaj tej samej igły do kolejnego kłucia; Do zabiegów przebiegających z naruszeniem tkanek, lub gdy pacjent ma zmiany skórne używaj jednorazowych rękawic ochronnych, które zmieniasz po każdym zabiegu, po każdym pacjencie. Przed założeniem i po zdjęciu rękawic przeprowadź dezynfekcję rąk; Po użyciu igłę traktuj jako odpad medyczny zakaźny i usuń do nieprzekłuwanego pojemnika, który po wypełnieniu do 2/3 objętości lub po 72 godzinach wymienisz na nowy, prawidłowo oznakowany i opisany, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem; Odpady medyczne zakaźne i komunalne muszą być oddane do unieszkodliwienia profesjonalnej firmie posiadającej pozwolenie na ich odbiór i spalenie, czy unieszkodliwienie, dlatego podpisz stosowną umowę na odbiór odpadów medycznych i komunalnych; Inne drobne sprzęty, stosowane w trakcie rehabilitacji, np. taśmy, podkładki, piłki poddaj dezynfekcji przez przetarcie lub zanurzenie w odpowiednim preparacie dezynfekcyjnym o działaniu bakterio i wirusobójczym, następnie przemyj i wysusz; Jeżeli pacjent ma objawy zakażenia dróg oddechowych stosuj jednorazowe maseczki na twarz, zasłaniające usta i nos, dodatkowo używaj przesłon na twarz lub gogli, gdy pacjent kaszle;  Jeżeli istnieje ryzyko, że będziesz dotykać pacjenta swoją odzieżą załóż dodatkowy fartuch ochronny; W przypadku, gdy gabinet posiada klimatyzację lub wentylację mechaniczną, pamiętaj o obowiązkowym zgłoszeniu jej przeglądu i dezynfekcji z wymianą filtrów, minimum raz na 12 miesięcy. Pamiętaj o konieczności posiadania dokumentu potwierdzającego przeprowadzenie przeglądu i dezynfekcji układu.  Podane powyżej zasady, zapewnią bezpieczeństwo pracy w kontakcie z chorym podejrzanym o zakażenie, zakażonym lub chorym zakaźnie.   Opracowano na podstawie: Zalecenia Głównego Inspektora Sanitarnego www.gis.gov.pl Zalecenia i aktualności Ministra Zdrowia www.mz.gov.pl  Strona Światowej Organizacji Zdrowia www.who.gov

Istnieje wiele metod terapii punktów spustowych. Najczęstszymi są kompresja ischemiczna, techniki energii mięśniowej lub łączenie obu technik w czasie jednej sesji terapeutycznej [4, 5]. O ile w literaturze łatwo odnaleźć doniesienia o skuteczności obu tych terapii w zmniejszaniu dolegliwości bólowych, o tyle w przypadku zmian napięcia mięśnia badań jest już bardzo niewiele.

Każde, nawet niewielkie schorzenie, może w perspektywie czasu zaburzać harmonijną pracę ludzkiego organizmu. Zachwianie równowagi wewnętrznej doprowadza zazwyczaj do wielu niepokojących dolegliwości, które niewłaściwie wpływają na wykonywanie podstawowych czynności ruchowych. Przede wszystkim narząd ruchu jest narażony na dużą ilość schorzeń. Ze względu na swoją dosyć skomplikowaną budowę anatomiczną wywiera negatywny wpływ na wiele swoich części składowych, np. stopę.

ChZS, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów (znana również jako osteoartroza), jest najczęstszą chorobą stawów, przyczyną bólu i inwalidztwa, która dotyka ponad połowę osób po 40. roku życia [1].

Celem artykułu jest przedstawienie aktualnych zasad udostępniania dokumentacji medycznej przez zakład rehabilitacji leczniczej oraz praktykę fizjoterapeutyczną określonych w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1127).

Jednym z czynników stale oddziałujących na organizm ludzki jest grawitacja. W zasadzie istotą funkcjonowania człowieka, a już na pewno w wymiarze funkcjonalnym aparatu ruchu, jest stałe przeciwstawianie się jej działaniu. O ile zdrowy człowiek jest w stanie pracować z grawitacją, a w zasadzie jej przeciwdziałać, o tyle pacjenci z deficytami mogą nie mieć takich możliwości bez pomocy terapeuty oraz odpowiednich narzędzi. Przykładem takiego narzędzia jest bieżnia antygrawitacyjna Alter-G jako system terapeutyczno-diagnos- tyczny w terapii chodu.

FDM to wyjątkowo skuteczna forma diagnozy oraz terapii dolegliwości bólowych, a także dysfunkcji narządu ruchu w obszarze układu mięśniowo-szkieletowego. Opiera się na gestykulacji oraz słowach, których używają pacjenci w trakcie opisywania swoich dolegliwości.