Artrogrypoza, czyli Arthrogryposis Multiplex Congenita (AMC), jest schorzeniem wrodzonym, w którym pełny obraz choroby występuje zaraz po urodzeniu. Wrodzone deformacje ciała nie progresują, ale uniemożliwiają lub w znacznym stopniu utrudniają czynność stawów, aktywność mięśni, co w rezultacie nasila zniekształcenia ciała i uniemożliwia opanowanie funkcji ruchowych.

Zgodnie z definicją zawartą w podręczniku Neurologia w praktyce klinicznej (Bradley i wsp.), „elektromiografia (EMG) to diagnostyka czynności elektrycznej mięśni i nerwów obwodowych (elektroneurografia) za pomocą urządzenia wzmacniającego potencjały bioelektryczne mięśni i nerwów – elektromiografu. Elektromiografia jest podstawowym badaniem dodatkowym służącym do rozpoznawania chorób obwodowego układu nerwowego oraz mięśni (pozwala ocenić m.in. ich zdolność do pracy)” [1]. 

Bóle głowy należą do najczęstszych przyczyn wizyt zgłaszanych lekarzowi w gabinecie [1]. Częstość występowania bólów głowy wśród ogólnej populacji białej ocenia się na 5–10%. Spośród zgłaszających się do lekarza tylko u 10% stwierdza się organiczną (inną niż naczyniowa) przyczynę bólów głowy, u pozostałych zaś 90% – przyczynę naczyniową lub czynnościową [2].

Zawroty głowy i zaburzenia równowagi są, podobnie jak bóle głowy, częstym powodem zgłaszania się pacjenta do lekarza. Są objawem wieloznacznym – tak co do rodzaju schorzenia, które je wyzwala, jak i jego stopnia ciężkości – od lekkich stanów do zagrażających życiu. Szacuje się, że zawroty są problemem ok. 25% populacji Polski. Często są tak dotkliwe, że wpływają niekorzystnie na życie osobiste i zawodowe.

Tradycyjnie za odkręgowe bóle głowy uważane są dolegliwości bólowe prowokowane przez ruch w odcinku szyjnym, wymuszoną, przedłużoną jego pozycję lub nacisk na okoliczne punkty spustowe. Problem zazwyczaj współistnieje ze zmianami zwyrodnieniowymi w odcinku szyjnym powodującymi konflikt z: tętnicami kręgowymi, unerwieniem wegetatywnym, drażnieniem gałązek stawowych nerwów rdzeniowych i gałązek unerwiających oponę twardą. 

Staw ramienny (ramienno-łopatkowy) jest najbardziej mobilnym stawem w obrębie ludzkiego ciała. Ma on 3 stopnie swobody, co pozwala przemieszczać kończynę górną w trzech płaszczyznach i względem trzech głównych osi, wokół: Osi poprzecznej,  Osi przednio-tylnej, Osi pionowej (ryc. 1, 2). Ryc. 1. Staw ramienny, ruch obwodzenia, ruchy zachodzą we wszystkich trzech płaszczyznach w tym samym czasie. Ruch odbywa się po obwodzie podstawy stożka. Wyznaczają ten ruch trzy osie: strzałowa (A – ruch zgięcia i wyprostu), czołowa (B – ruch przywodzenia i odwodzenia), poprzeczna (C – zgięcie i wyprost horyzontalny)   Ryc. 2. Staw barkowy   Wskazania do stosowania szyn na staw ramienny (zdj. 1, 2): po urazach stawu barkowego, takich jak skręcenia i urazy sportowe,  w uszkodzeniach tkanek miękkich,  po artroplastii i myoplastii z implantacją i wszczepieniem endoprotezy,  po osteotomii oraz po złamaniach i stawach rzekomych leczonych operacyjnie,  po leczeniu nowotworów w obrębie stawu barkowego [6]. Szyna typu CPM (ang. continuous passive motion – ciągły ruch bierny) znajduje zastosowanie w rehabilitacji ręki przy uszkodzeniach kostno-więzadłowych, w leczeniu oparzeń, dystrofinach mięśniowych oraz urazach typu crush i w terapii obrzękowej [28, 29]. Przywrócenie pełnego biernego zakresu ruchu w stawie ramiennym po zabiegu operacyjnym stożka rotatorów, zespolenia ścięgna mięśnia biceps brachii, acromioplastyce oraz kaletki podbarkowej powoduje zdecydowane zmniejszenie ryzyka powstania przykurczów [11]. Staw łokciowy anatomicznie jest rodzajem stawu zamkniętego wewnątrz jednej jamy stawowej. Fizjologicznie posiada on dwie istotne funkcje: funkcję zgięcia i wyprostu (ryc. 3), funkcję pronacji i supinacji (ryc. 4). Funkcje stawu dają możliwości transportowania pożywienia do ust.  Ryc. 3. Zgięcie i wyprost w stawie łokciowym    Ryc. 4. Supinacja i pronacja w stawie łokciowym Wskazania do stosowania szyn na staw łokciowy (zdj. 3, 4): skręcenia i urazy sportowe,  uszkodzenia tkanek miękkich,  po artroplastii i myoplastii z implantacją i wszczepieniem endoprotezy,  po osteotomii oraz po złamaniach i stawach rzekomych leczonych operacyjnie,  po leczeniu nowotworów w obrębie stawu łokciowego, u pacjentów po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu, sprzyja redukcji spastyczności w obrębie kończyny górnej [10, 12], a także u pacjentów po uszkodzeniu rdzenia kręgowego [13]. Ręka człowieka stanowi szczególny instrument, posiadający niezliczone funkcje, a przede wszystkim funkcje chwytne. Można ją traktować jako efektor kończyny górnej. Stanowi też czuciowy receptor do wykonywania funkcji motorycznych, który pełni już od narodzin funkcje poznawcze. Staw nadgarstkowy to dystalny staw kończyny dolnej. Ruchy wykonywane w tym stawie to ruch zgięcia i wyprostu, przywodzenia i odwodzenia (ryc. 3) oraz ruch obwodzenia (ryc. 4). Ryc. 6. Ruch obwodzenia to kombinacja ruchów zgięcia-wyprostu oraz odwodzenia-przywodzenia. Ruch ten zachodzi jednocześnie względem dwóch osi przebiegających przez nadgarstek: O) środek położony w centrum nadgarstka, F, R, E, C odwzorowuje  ruchy nadgarstka. Ruchy zachodzą względem osi przedramienia OO, natomiast FOE to największy zakres ruchu w płaszczyźnie strzałkowej, a ROC prezentuje najmniejszy zakres ruchu w płaszczyźnie czołowej Wskazania do stosowania szyn na staw nadgarstka (zdj. 5):  po dystalnym złamaniu kości promieniowej, a także przy zespole cieśni nadgarstka,  w stanach po artroskopii oraz przy reumatologiczno-neurologicznych zesztywnieniach i zapaleniach stawów, często wykorzystywanie po operacyjnej rekonstrukcji ścięgien i więzadeł, a także po osteotomii nadgarstka [6]. Szyna typu CPM znajduje zastosowanie w rehabilitacji ręki przy uszkodzeniach kostno-więzadłowych, w leczeniu oparzeń, dystrofinach mięśniowych oraz urazach typu crush i w terapii obrzękowej [28, 29]. Kości palców ręki składają się z paliczków. Cztery palce od strony łokciowej składają się  z trzech paliczków: bliższego, środkowego i dalszego, natomiast kciuk, czyli palec pierwszy, tylko z dwóch: bliższego i dalszego paliczka. Podczas zbliżania lub oddalania palców od siebie w płaszczyźnie czołowej zachodzą ruchy odwodzenia (ryc. 5) i przywodzenia (ryc. 6), natomiast w płaszczyźnie strzałkowej odbywają się ruchy zgięcia (ryc. 7) i wyprostu (ryc. 8). Ryc. 5. Ruchy nadgarstka w pozycji anatomicznej w pełnej supinacji odbywają się wokół dwóch osi: a) wokół osi poprzecznej (AA), zachodzące ruchy to zgięcie (1)  i wyprost (2) w płaszczyźnie strzałowej (S), b) wokół osi przednio-tylniej (BB) odbywające się ruchy to przywodzenie (3) i odwiedzenie (4) w płaszczyźnie czołowej (F) Ryc. 7. Ruch odwodzenia palców   Ryc. 8. Ruch przywodzenia palców   Ryc. 9. Zgięcie w stawach palców   Ryc. 10. Wyprost w stawach palców Wskazania do stosowania szyn na stawy palców ręki  (zdj. 5):  w urazach ręki bez złamań i dyslokacji,  po leczeniu operacyjnym przykurczu Dupuytrena,  po oparzeniach dłoni, w zespole Sudecka,  algodystrofiach oraz po synowektomii zginaczy i prostowników,  po otwartych repozycjach i po zespoleniach śródstawowych i okołostawowych złamań paliczka i kości śródręcza, po operacyjnych zrostach i zesztywnieniach stawów MPC i PIP, jak również w protetyce stawów MP i PIP [7].  Wszystkie typy szyn można stosować do pozabiegowej i pooperacyjnej rehabilitacji zarówno w warunkach szpitalnych, jak i ambulatoryjnych. Jeżeli pacjent ma takie możliwości finansowe, można wypożyczać mu do domu szynę, która jest cennym uzupełnieniem stosowanego procesu usprawniania pacjenta. Warunkiem najlepszej skuteczności terapii szyną CPM jest wczesne i trwające przynajmniej 3–4 godziny dziennie zastosowanie przez okres 2–3 tygodni po zabiegu operacyjnym, jak również precyzyjne ustawienie amplitudy i częstotliwości ruchu, tak aby nie wywoływać uczucia bólu w danym stawie. Celem terapii szyną CPM (ciągły ruch bierny) oraz CAM (ang. controlled active motion – kontrolowany ruch czynny) jest przede wszystkim uniknięcie ryzyka związanego z unieruchomieniem, wczesne uzyskanie bezbolesnej ruchomości danego stawu, jak również przyspieszenie gojenia tkanek oraz uzyskanie dobrych wyników czynnościowych danego stawu. Zachodzą tutaj zjawiska mechanotransdukcji – międzykomórkowej komunikacji z jądrem komórkowym w celu aktywacji syntezy protein jako stymulatora odbudowy tkanek miękkich. Dlatego podjęte ćwiczenia lecznicze stanowią część rehabilitacji, ale mogą również działać jako terapia sama w sobie [16]. Korzyści wynikające z zastosowania szyn Pobudzenie procesu regeneracyjnego tkanek miękkich, które w wyniku urazu uległy mechanicznemu uszkodzeniu. Przyspieszenie leczenia struktur tworzących staw. Przyspieszenie procesu regeneracyjnego chrząstki stawowej, uszkodzonych więzadeł oraz produkcji płynu stawowego. Zabezpieczenie przed negatywnymi skutkami długotrwałego unieruchomienia stawu. Szybszy powrót do fizjologicznego zakresu ruchu w danym stawie. Zmniejszenie dolegliwości bólowych będących wynikiem zabiegów operacyjnych. Poprawa metabolizmu stawu. Przyspieszenie resorpcji płynu. Szybsza ewakuacja krwiaka pooperacyjnego, co zostało stwierdzone na podstawie kwestionariuszy badania pacjentów będących objętych procesem rehabilitacyjnym [25]. Poprawa krążenia krwi i limfy. Profilaktyka zakrzepicy i zatorowości.  Uniknięcie uszkodzeń związanych z unieruchomieniem, wczesne odzyskanie bezbolesnej ruchomości stawów, przyspieszenie gojenia oraz dobre wyniki czynnościowe.  Poprawa metabolizmu stawów i zapobieganie zesztywnieniu stawów, szybsze gojenie się chrząstki, ścięgien, więzadeł i tkanek miękkich, przyspieszenie resorpcji krwiaków i poprawa krążenia limfy i krwi, profilaktyka zakrzepicy i zatorowości oraz skrócenie pobytu w szpitalu i okresu niepełnosprawności. Potwierdzeniem korzyści wynikających ze stosowania szyn niech będą słowa prof. Kirschnera, który na podstawie metaanalizy pisz: „Należy stosować terapię CPM jako konieczną i wskazaną formę leczenia (…) zarówno klinicznego, jak i ambulatoryjnego, ponieważ obserwuje się niepodważalne zalety tej terapii (…)”, a także fragment analizy wyników otwartego prospektywnego wieloośrodkowego badania klinicznego u chorych z całkowitym pęknięciem stożków rotatorów: „Badania statystyczne udowodniły wyższą skuteczność terapii łączącej ćwiczenia CPM z tradycyjnymi ćwiczeniami gimnastycznymi w porównaniu z tradycyjną rehabilitacją pacjentów”. Podsumowanie Regularna aktywność fizyczna to jeden z najważniejszych czynników warunkujących zdrowie każdego człowieka oraz populacji. Każdy ruch zastąpi lekarstwo, ale żadne lekarstwo nie zastąpi ruchu. Prawidłowo odzyskana biomechanika uszkodzonej kończyny po odpowiednio prowadzonym procesie usprawniania z wykorzystaniem szyn CPM/CAM pozwala na efektywne wykonanie czynności ruchowych i może zmniejszyć ryzyko wystąpienia następnych kontuzji.  Celem procesu rehabilitacji powinno być przywrócenie wydolności oraz utraconego stanu zdrowia w wyniku uszkodzenia.  Warunki skutecznego programu rehabilitacji to m.in.: określenie orientacyjnego czasu leczenia, terapeuta powinien położyć nacisk na poprawność wykonywania zalecanych ćwiczeń, stosowanie się do zasad stopniowania trudności ich wykonywania lub też w niektórych przypadkach ograniczenie aktywności pacjenta, terapeuta powinien monitorować proces leczenia oraz dokonywać jego modyfikacji. Wymaga to osobistego kontaktu z pacjentem i nie może być realizowane podczas nadzorowania rehabilitacji innych pacjentów w tym samym czasie.  W procesie rehabilitacji należy wykorzystać wszystkie dostępne środki w danej placówce medycznej, jak również sprzęt terapeutyczny będący od wielu lat na rynku polskim, który już od dawna jest nieodzownym elementem terapii, niestety w Polsce dalej do wykorzystania tylko dla wąskiej grupy pacjentów. Proces rehabilitacji powinien być rozpoczęty jak najwcześniej, mając na względzie przede wszystkim dobro i zdrowie człowieka, pacjenta. Katarzyna Smakowska Piśmiennictwo dostępne w redakcji.  Zdjęcia aparatów –  pozycja nr 2. Literatura: Zdjęcia udostępniła Firma Kalmed, ul. Wilczak 3, Poznań 61-623, Wyłączny Przedstawiciel Artromot w Polsce. Zdjęcia kończyna Górna – Kapandji A.I., Anatomia Funkcjonalna – Kończyna górna; Elsvier Urban@Partner, Wrocław 2013; Tom I; 6 edition; ISBN 978-2-224-02647-9 Zdjęcia kończyna Dolna – Kapandji A.I., Anatomia Funkcjonalna – Kończyna górna; Elsvier Urban@Partner, Wrocław 2013; Tom II; 6 edition; ISBN 978-2-224-03214-2

Choroby zwyrodnieniowe należą do jednych z najczęstszych dolegliwości układu ruchu. Dochodzi do nich na skutek zaburzonej gry stawowej, a także pogorszenia się jakości i zmniejszenia ilości chrząstki stawowej, której docelową funkcją jest ochrona i amortyzowanie powierzchni stawowych. W przebiegu tej choroby na skutek destabilizacji procesów degradacji i tworzenia się chrząstki rozwija się proces zajęcia struktur okołostawowych, takich jak więzadła, ścięgna, mięśnie. W efekcie występują ograniczenia ruchomości w stawie, dolegliwości bólowe, nierzadko z wtórnymi zmianami zapalnymi (zmiany wysiękowe) o różnym nasileniu [1, 4].

Polska jest jednym z ostatnich krajów Unii Europejskiej, w którym do tej pory nie uregulowano na drodze ustawy zawodu fizjoterapeuty. Działalność ta polega na wykonywaniu świadczeń zdrowotnych, co wymaga wprowadzenia określonych ustawowo kwalifikacji do wykonywania zawodu fizjoterapeuty1. Brak aktu prawnego określającego status prawny oraz wykonywanie zawodu fizjoterapeuty stwarza niekorzystną sytuację dla osób pracujących w tej dziedzinie. Fakt ten nie sprzyja budowaniu tożsamości zawodowej polskich fizjoterapeutów2. Problem ten przybiera na sile, ponieważ zawód fizjoterapeuty w Polsce wykonuje coraz liczniejsza grupa zawodowa. Fizjoterapeuci wykonują coraz więcej świadczeń w systemie i poza systemem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Wzrasta także zainteresowanie tej grupy zawodowej możliwością udzielania świadczeń zdrowotnych w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego poprzez przystąpienie oraz podpisanie umowy o udzielnie świadczeń opieki zdrowotnej z tego zakresu z Narodowym Funduszem Zdrowia3. Brak regulacji prawnej dotyczącej zawodu fizjoterapeuty powoduje, że przedstawiciele tego zawodu nie są uwzględniani przez system ochrony zdrowia. Nie respektuje się również opinii fizjoterapeutów dotyczących określania standardów leczenia, nie mogą np. decydować o sposobie prowadzenia terapii i zmuszeni są wykonywać zalecenia lekarzy, którzy nie zawsze znają współczesne metody fizjoterapii4. Brak uregulowań prawnych dotyczących wykonywania zawodu fizjoterapeuty generuje negatywne konsekwencje również dla samych pacjentów. Przy obecnym stanie prawnym, do rejestracji gabinetu nie jest wymagany żaden dokument potwierdzający kwalifikacje. Często takie osoby „po kursie” otwierają gabinety pod szyldem fizjoterapeuty. Jak twierdzą przedstawiciele Stowarzyszenia Fizjoterapia Polska, ponad połowa pacjentów z bólem kręgosłupa w pierwszej kolejności korzysta z medycyny alternatywnej, z usług osób bez wykształcenia medycznego, bez doświadczenia i podstawowej wiedzy o anatomii oraz jednostkach chorobowych5. Okazanie dyplomu ukończenia studiów wyższych wymagane jest jedynie w przypadku nawiązywania współpracy z NFZ6.  Konieczne jest przyspieszenie prac legislacyjnych i wydanie kompleksowej regulacji rangi ustawowej, która usystematyzowałaby pojęcia związane z wykonywaniem zawodu fizjoterapeuty, do których należy m.in. zakres obowiązków i odpowiedzialność fizjoterapeutów czy też kwestie związane z samym kształceniem fizjoterapeutów. W nowej ustawie przede wszystkim powinna znaleźć się definicja legalna i opis zawodu fizjoterapeuty, związany z różnym poziomem kształcenia. Konieczne jest także uregulowanie podstawowych zagadnień z zakresu świadczonych przez fizjoterapeutów usług medycznych, np. możliwość prowadzenia gabinetu oraz zakresu świadczonych w nim procedur fizjoterapeutycznych. Przedmiotem regulacji ustawowej mogłoby być także uporządkowanie relacji między terapeutą a pacjentem7. Działania zmierzające do jak najszybszego uregulowania prawnego zawodu fizjoterapeuty podejmują m.in. Polskie Towarzystwo Fizjoterapii oraz Stowarzyszenie Fizjoterapia Polska. Polskie Towarzystwo Fizjoterapii przedstawiło w okresie swojej działalności 7 projektów opisu zawodowego wraz z projektami ustawy. Pomimo uzyskania poparcia ministrów, senatorów i posłów RP, do tej pory nie udało się osiągnąć zamierzonego celu. Podczas spotkania w Ministerstwie Zdrowia, które odbyło się w marcu 2013 r., przedstawiciele PTF i SFP zostali poproszeni o przedłożenie jednolitego projektu ustawy wraz z załączonym protokołem rozbieżności, które miałyby dotyczyć wynikowych kompetencji zawodowych fizjoterapeuty na poszczególnych poziomach wykształcenia. W odpowiedzi, jesienią 2013 r. przedstawiciele PTF i SFP złożyli w Ministerstwie Zdrowia wspólnie opracowany jednolity projekt ustawy o zawodzie fizjoterapeuty. Dokument ten przewiduje m.in. powołanie samorządu oraz Izby Fizjoterapii, określenie, kto może zostać fizjoterapeutą, jego kompetencji zawodowych, rejestr fizjoterapeutów, uregulowanie systemu kształcenia czy też wprowadzenie odpowiedzialności zawodowej i obowiązku dokształcania się. W dniu 23 września 2013 r. Zarząd SFP wystosował specjalny list do Posłów na Sejm reprezentujących Klub Parlamentarny Platformy Obywatelskiej, w którym zawarto prośbę o wsparcie działań dotyczących procedowania złożonego wcześniej projektu ustawy o zawodzie fizjoterapeuty. Wystąpienie SFP wywołało spore zainteresowanie wśród parlamentarzystów, złożono również interpelacje poselskie grupy posłów bezpośrednio do Ministra Zdrowia. Działania umożliwiające przyjęcie ustawy przez Parlament Rzeczpospolitej Polskiej popiera także Forum Dziekanów Uczelni kształcących na kierunku fizjoterapia. Wykaz aktów prawnych: 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, Dz. U.  z 2004 r. Nr 265, poz. 2644. 2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, Dz. U.  z 2009 r. Nr 140, poz. 1145 z późn. zm. 3. Zarządzenie Nr 53/2010/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 2 września 2010 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju rehabilitacja lecznicza,http://www.nfz.gov.pl/new/index.php?katNr=3&dzialNr=12&artNr=4202, data pobrania 23.11.2013 r. 4. Zarządzenie Nr 60/2007/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 19 września 2007 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju rehabilitacja lecznicza, http://www.nfz.gov.pl/new/index.php?katNr=3&dzialNr=12&artNr=2832, Data pobrania 23.11.2013 r. 5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002 r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, Dz. U.  z 2002 r. Nr 173, poz. 1419 z późn. zm. 6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania,  Dz. U.  z 2010 r. Nr 82, poz. 537 z późn. zm. 7. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, t.j. Dz. U.  z 2013 r., poz. 217. 8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, Dz. U.  z 2009 r. Nr 140, poz. 1145 z późn. zm. 9. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz. U.  z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm. 10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 września 2002 r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, Dz. U.  Nr 173, poz. 1419 z późn. zm. 11. Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, t.j. Dz. U.  z 2007 r., Nr 226, poz. 1657 z późn. zm. 12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, Dz. U.  z 2008 r. Nr 207, poz. 1293 z późn. zm. 13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności, Dz. U.  z 2007 r. Nr 251, poz. 1885 z późn. zm. 14. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, Dz. U.  z 2009 r. Nr 140, poz. 1145 z późn. zm. 15. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych, Dz. U.  z 2005 r. Nr 189, poz. 1598 z późn. zm. 16. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 13 czerwca 2006 r. w sprawie nazw kierunków studiów, Dz. U.  z 2006 r. Nr 121, poz. 838 z późn. zm. 17. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, t.j. Dz. U.  z 2013 r., poz. 1365. 18. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki, Dz. U.  z 2007 r. Nr 164, poz. 1166 z późn. zm. 19. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, Dz. U.  z 2011 r. Nr 151, poz. 896. 20. Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz. U.  z 2012 r., poz. 159 z późn. zm. 21. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U.  z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm. 22. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz. U.  z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm. 23. Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia, Dz. U.  z 1950 r. Nr 36, poz. 332 z późn. zm. 24. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 1952 r. w sprawie rozciągnięcia przepisów o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia na niektóre kategorie tych pracowników, Dz. U.  z 1952 r. Nr 37, poz. 260.      25. Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, Dz. U.  z 2010 r. Nr 127, poz. 857 z późn. zm. 26. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, t.j. Dz. U.  z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm. 27. Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie Europejskich Ram Kwalifikacji dla Uczenia się przez Całe Życie. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2008/C 111/01. Mateusz Łakomski, Kornelia Kędziora-Kornatowska,  Marta Podhorecka, Oliwia Beck, Natalia Ciesielska Katedra i Klinika Geriatrii Collegium Medicum  w Bydgoszczy UMK w Toruniu Magdalena Weber-Rajek Katedra i Zakład Laseroterapii i Fizjoterapii,  Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu Agnieszka Radzimińska Katedra i Zakład Kinezyterapii i Masażu  Leczniczego, Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu

Zaburzenia równowagi wśród osób z chorobą Parkinsona nie należą do najbardziej charakterystycznych objawów i są rzadko obserwowane w początkowym stadium choroby. We wczesnej postaci choroby można je wykryć w badaniu stabilograficznym.

Kontynuacja artykułu z ostatniego numeru. Przebieg konsultacji zawsze powinien wyglądać tak samo, składa się z następujących elementów: 1. Wywiad 2. Oglądanie pacjenta 3. Testy ruchomości globalne 4. Diagnostyka palpacyjna 5. Testy specyficzne/kliniczne 6. Testy ruchomości stawowej i tkankowej 7. Badania dodatkowe 8. Ocena i wnioski Ad 2 Oglądanie pacjenta – postawy ciała, sposobu poruszania się Obserwując postawę ciała pacjenta, oglądamy go z przodu, z boku i z tyłu, kierując się z góry na dół. Z ustawienia części ciała  w przestrzeni i względem siebie wnioskujemy o napięciach mięśniowo-powięziowych i funkcjonowaniu pacjenta – np. reakcji na stres, nawykach, powtarzanych codziennie czynnościach. Zwracamy uwagę na: Ustawienie głowy i szyi: •  z przodu: linia oczu, zaburzenie linii pośrodkowej (Co-C1), •  z boku: wysunięcie brody do przodu, napięcie na poziomie potylicy, pogłębienie lub wypłaszczenie lordozy szyjnej; Ustawienie barków – najczęstsze zaburzenie występuje ku przodowi i ku górze; Napięcie mięśniowe górnej części ciała – dominacja mięśni tonicznych: mm. mostkowo-obojczykowo-sutkowe, mm. żwacze, mm. pochyłe, mm. podpotyliczne, mm. prostowniki w odcinku szyjnym, m. czworoboczne części wstępujące, mm. dźwigacze łopatki, mm. piersiowe większe i mniejsze; Ułożenie kończyn górnych – dominacja mięśni zginaczy i rotatorów wewnętrznych; Budowa klatki piersiowej, ustawienie mostka, obojczyków, żeber; Sposób oddychania (tor górnożebrowy, dolnożebrowy, przeponowy, zmniejszone używanie części klatki piersiowej); Krzywizna kręgosłupa w odcinku piersiowym – zwiększenie lub zmniejszenie kifozy, skolioza; Odcinek lędźwiowy – zwiększenie lub zmniejszenie lordozy, napięcie mięśni brzucha; Miednica: •  z przodu/z tyłu: kolce biodrowe – położenie względem siebie, ustawienie talerzy biodrowych, •  z boku: tyłopochylenie, przodopochylenie miednicy; Napięcie mięśniowe okolicy lędźwiowej, miednicy i kończyny dolnej – dominacja mięśni tonicznych: mm. czworobocznych lędźwi, mm. prostowników w odcinku lędźwiowym, mm. najszerszych grzbietu, mm. biodrowo lędźwiowych, mm. prostych uda, mm. gruszkowatych, mm. naprężaczy powięzi szerokiej, mm. przywodzicieli, mm. grupy kulszowo-goleniowej, mm. brzuchatych łydki (szczególnie głowy przyśrodkowej), mm. płaszczkowatych; Wielkość mięśnia czworogłowego uda, napięcie pasma biodrowo-piszczelowego; Kolana – szpotawość koślawość, przeprost; Podudzie, stopa: •  z tyłu: wielkość mięśni łydki, ustawienie ścięgna Achillesa, pięty, •  z boku: kąt podudzia w stosunku do stopy, •  łuki stopy. Ad 3  Testy ruchomości globalne. Oceniamy zakresy ruchów oraz ból Czynny zakres ruchu: bolesny ruch czynny: badanie ogólne – określenie sektora; niebolesny ruch czynny może świadczyć, że to: nie ten sektor, ból przeniesiony jest z innej strefy; ból czynny w wielu kierunkach – przeciwwskazanie do terapii.  Bierny zakres ruchu: rozciąganie struktur niekurczliwych (torebka stawowa, więzadła, kaletki; opona twarda, pochewki korzeni nerwowych); ból przy ruchach biernych w kilku kierunkach – może świadczyć o zmianach patologicznych, przeciwwskazanie do terapii. Ruch przeciw oporowi: W testach oporowych oceniamy: mięśnie – brzusiec i ścięgna, nacisk mięśni na kaletkę. Objawy: ból i/lub osłabienie (problem mięśniowy, neurologiczne), osłabienie i ból (uszkodzenie), osłabienie przez ból (uszkodzenie jednostki mięśniowej, ścięgna), osłabienie bez bólu (układ nerwowy, mięśniowy, np. miopatia, choroby reumatologiczne), ból we wszystkich kierunkach – może świadczyć o zmianach patologicznych, przeciwwskazanie do terapii. Ad 4  Testy specyficzne/kliniczne: neurologiczne, np. badanie czucia, siły mięśniowej i odruchów ściągnistych, test Lasequ’a, ortopedyczne, np. test Schobera, test Patrica, test Menella, test Appleya, test szuflady przedniej, test bolesnego łuku barku itp.,  naczyniowe, np. badanie tętna, zgięcie grzbietowe stopy przy zakrzepicy, wydolnościowe, reakcja ortostatyczna, różnica ciśnień pomiędzy kończynami górnym), inne. Ad 5  Badanie palpacyjne  Badanie palpacyjne tkanek miękkich opiera się na ocenie jakości tkanki oraz tzw. odpowiedzi tkankowej. Oceniamy:  temperaturę skóry, teksturę – strukturę tkanki, napięcie, przesuwanie powięzi, tkanek względem siebie, rzutowanie dolegliwości mięśniowo-powięziowych punktów spustowych. Badamy struktury: mięśniowo-powięziowe, naczyniowe, nerwowe, kości, okostną, węzły chłonne (charakterystyka zmienionych chorobowo oraz lokalizacja). Ad 6   Testy ruchomości: tkankowej, stawowej. Ad 7   Badania dodatkowe – omówione w poprzednim artykule Ad 8  Ocena i wnioski Należy powiązać objawy kliniczne ze stanem ogólnym pacjenta oraz jego stylem życia. Należy zdecydować, czy wykonujemy terapię, w którym miejscu oraz jakie techniki są najodpowiedniejsze i najbezpieczniejsze dla danego pacjenta. Szczególną uwagę zwracamy na przeciwwskazania do zabiegów. dr Marian Majchrzycki D.O.  Akademia Terapii Manualnej www.akademiatm.pl, Klinika Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu mgr Marcin Hoffmann D.O.,  mgr Włodzimierz Ciepała  Akademia Terapii Manualnej www.akademiatm.pl  

Mianem chondromalacji często określa się zespół objawów klinicznych, jednak to pojęcie odnosi się do nieprawidłowości występujących w obrębie chrząstki stawowej – najczęściej rzepki. Rzepka (łac. patella) pełni funkcję ochronną stawu kolanowego od przodu, zwiększa również działanie mięśnia czworogłowego uda poprzez zwiększenie kąta ścięgna w stosunku do przyczepu na kości piszczelowej.

Masaż Shantala jest techniką masażu wywodzącą się z Indii. Dla Hindusów masowanie nowonarodzonego dziecka jest czymś naturalnym i stosują je aż do momentu osiągnięcia samodzielności przez swojego potomka. Nazwa pochodzi od kobiecego imienia Shantala. To właśnie matka o tym imieniu zainspirowała francuskiego położnika Fredericka Leboyera do przeniesienia tej techniki na grunt europejski. Masaż przyjął się nie tylko w Europie, ale również na kontynencie amerykańskim oraz australijskim. Do Polski przywędrował z kolei z Holandii dzięki Polskiej Szkole Masażu Shantala.